In een White Paper heeft de Britse regering de toekomst geschilderd zoals het die voor zich ziet buiten de Europese Unie. Noch de Brexit-aanhangers, noch de Eurofielen zijn blij met het compromis. Maar de tijd begint op te raken, schrijft Azad Zangana, Europees econoom bij Schroders.
Premier May heeft een wat softere versie op tafel gelegd van de eerdere Brexit-plannen. Toch is het White Paper harder dan wat als een softe Brexit beschouwd wordt. Een paar van de belangrijkste punten somt Zangana op:
• Een vrijhandelsovereenkomst voor de meeste goederen, met gemeenschappelijke regels waar het Britse parlement van kan afwijken als het daarvoor kiest
• Een nieuwe vereenvoudigde douaneregeling, die de noodzaak van douanecontroles en -grenzen zou wegnemen
• Geen vrijhandelsovereenkomst voor diensten
• Einde vrij verkeer van arbeid. Wederkerige reisvisa voor toerisme, kortdurende zakelijke reizen en studie
• Permanente deelname aan EU-agentschappen
• Einde aan de jurisdictie van het Europese Hof van Justitie
Deze plannen houden het midden tussen de handelsovereenkomst met Canada en de European Free Trade Association (EFTA), ook wel bekend als de Zwitserse optie. Wel wordt een harde positie ingenomen met betrekking tot de dienstverleningssector. Zangana betreurt dat op dit punt niet wordt ingezet op een vrijhandelsovereenkomst. Diensten bepalen 80% van het BBP en meer dan de helft van de Britse export.
Voor financiële instellingen is de uitkomst hard
Het is duidelijk dat de toegang tot de markt voor de Britse financiële dienstverleners aanzienlijk beperkter zal zijn, aangezien in het document wordt gesteld dat de regering “…erkent dat de toegang van het Verenigd Koninkrijk tot de EU-markt meer zal worden belemmerd dan thans het geval is”.
Voor veel banken en financiële instellingen is dit de hardste vorm van Brexit die zij zich kunnen voorstellen. Aanvankelijk kan de status quo nog even voortduren. Het echte gevaar schuilt in een mogelijke wijziging van de regels over de vraag of en hoe zaken kunnen worden gedaan in de EU. In het ergste geval kan dit leiden tot het verhuizen van financiële bedrijvigheid richting het Europese vasteland.
Schroders wijst op het belang van de financiële dienstverlening voor de Britse economie. In 2017 was deze sector goed voor 1,1 mln banen en droeg het 119 mrd pond bij aan de economie. Verder brengt de sector 72,1 mrd pond aan belastingen in de schatkist, dat is 11% van de overheidsinkomsten. Schade aan de financiële sector raakt banen en publieke inkomsten en uitgaven.
Tegengas uit Europa
Verder gaat Zangana ervan uit dat de EU het White Paper niet klakkeloos zal overnemen, maar op een aantal punten flink tegengas zal geven, maar zij kan ook compromissen sluiten op sommige kwesties die voorheen als onbespreekbaar werden beschouwd.
Brussel zal ook aanvullende jaarlijkse betalingen aan de EU-begroting eisen in ruil voor de mate van toegang die het Verenigd Koninkrijk heeft voorgesteld. Daar wordt momenteel niet over gesproken en dat zal zeker tot woede van Brexiteers leiden, ondanks het feit dat soortgelijke regelingen gelden voor Zwitserland en Noorwegen.
Intern verdeeld
Vanuit het Britse parlement zijn de reacties verdeeld. De meerderheid van de Brexit-voorstanders is woedend. Zij vrezen dat het VK een satellietstaat van de EU wordt. Anderzijds zijn de Brexit-aanhangers kortzichtig en zouden ze het huidige voorstel moeten steunen en van daaruit verder werken. May staat een Zwitserse variant van de Brexit voor, waarbij regelgeving vanuit Brussel goedkeuring in Westminster vereist. Daarmee bestaat de mogelijkheid om voorstellen uit Brussel te verwerpen.
Geen tijd voor een leiderschapscrisis
May loopt het gevaar aan beide kanten steun te verliezen. Dat kan leiden tot een leiderschapscrisis en eventueel zelfs nieuwe verkiezingen. Maar met de deadline van maart 2019 in zicht, kan zo’n situatie leiden tot een harde Brexit zonder enige deal met Brussel. De meeste mensen hopen op een of andere overeenkomst, waardoor een overgangsperiode overeengekomen kan worden. Mochten de onderhandelingen spaak lopen, leidt dat ook tot een harde Brexit. Zangana schat de kans op een overgangsperiode op 60%-65% en 35%-40% op een harde Brexit.
Beleggers zijn blij met enige vooruitgang in dit dossier, omdat de onzekerheid het bedrijfsleven verlamt. De verdeeldheid binnen de regering verzwakt het pond. Het risico op een harde Brexit is negatief voor langetermijnbeleggers, die daar een hogere premie voor eisen.