De ECB kan de rente wel verhogen, maar kan de oude problemen uit de eurocrisis en daarvoor niet negeren. Dat zorgt mogelijk voor complexer monetair beleid dan andere centrale banken voeren. De Visie van Bert Colijn, econoom ING.
Vorige week was de ECB bij elkaar in Amsterdam. Waar alle grote centrale banken al waren begonnen om de rente te verhogen tegen de sterk opgelopen inflatie, had de ECB het kruit vooralsnog droog gehouden. De bestuurders vertoefden twee dagen in onze hoofdstad en na een paar keer afrekenen op een terras en het zien van de parkeertarieven binnen de ring werd acuut besloten om snel de rente op te trekken. De eerste renteverhoging – met 0,25% – staat voor juli gepland en ook in september gaat de rente wederom omhoog, daarvoor is de verwachting dat dat zelfs met 0,5% zal zijn. Een historische stap, want de stap in juli wordt de eerste renteverhoging sinds 2011.
Inmiddels is de lange rente al een tijd aan het stijgen. De ECB is in sterk tempo de obligatieaankopen aan het afbouwen en beleggers anticiperen op rentestijgingen. Zo is de Nederlandse 10-jaars rente inmiddels van -0,25% in december naar rond de 2% opgelopen. In Zuid-Europa lopen de rentes nog harder op omdat beleggers zich zorgen maken over de houdbaarheid van de hoge schulden als de ECB de monetaire steun snel weghaalt. In Italië liep de rente eergisteren op tot boven de 4%, waarna de ECB besloot om een ad hoc bijeenkomst van het bestuur uit te roepen.
Nieuw
Zo moest er – nog geen week na de vorige vergadering – weer overlegd worden. President Lagarde had in Amsterdam al gezegd dat de ECB mogelijk in zou grijpen als rentes te ver oplopen en dat de ECB daartoe een nieuw instrument kan optuigen om ervoor te zorgen dat er de verschillen in financiële condities tussen eurolanden niet te groot worden. Die aankondiging was niet genoeg om de onrust te sussen, gezien de snel oplopende rentes in bijvoorbeeld Italië. Dus kwam de ECB gisteren met de aankondiging dat de aflopende obligaties uit het pandemieopkoopprogramma flexibel ingezet gaan worden. Ook moeten ‘de commissies’ op de ECB-burelen nog harder werken om snel een nieuw instrument te bedenken dat de verschillen in Europese financieringscondities tegen moet gaan.
De rentes zijn inmiddels wat gedaald in Zuid Europa, maar in de komende dagen moet blijken hoe structureel dat is. Als blijkt van niet en rentes in Zuid Europa inderdaad sterk stijgen en de economie daar sneller achteruit gaat, wordt het maken van ECB beleid voor het gemiddelde van de eurozone zeer lastig. De tragiek is dat de ECB blijft kampen met de structurele weeffouten in de monetaire unie en de oude problemen die deze blootleggen. Het snel beëindigen van QE en optrekken van de beleidsrente betekent voor de ECB dat zorgen over houdbaarheid van schulden direct toenemen. Dat noopt de ECB tot het voeren van complex beleid waarbij verschillende instrumenten mogelijk tegen elkaar in moeten werken om de inflatie te kunnen beteugelen zonder tegelijkertijd een nieuwe crisis te veroorzaken.
