Met enige regelmaat wankelt er een regionale Amerikaanse bank die vervolgens door een grootbank moet worden overgenomen. De roep om strakke regels, scherper toezicht, grotere buffers en een royaal garantiefonds neemt daarmee toe. Toch zijn dat slechts lapmiddelen die vooral schijnzekerheid opleveren, oplossingen voor problemen uit het verleden. De echte oplossing ligt in meer aandacht voor risicomanagement, met name in de vorm van scenariodenken, schrijven Rik Klerkx, CIO LDI & Private Markets, en Max Verheijen, Director Financial Markets bij Cardano.
“Dat regiobanken in de VS nu in de problemen komen is voor een belangrijk deel een uitvloeisel van het jarenlang bestrijden van de gevolgen van de financiële crisis van 2008”, licht Klerkx toe. “Die effecten zijn met name te lijf gegaan door veel geld in de markt te pompen, in combinatie met lage rentes. De complexiteit van het financiële systeem brengt echter met zich mee dat het instabiel kan worden. Tal van Amerikaanse kleinere banken blijken hun assets en verplichtingen onvoldoende op elkaar te hebben afgestemd. In de zoektocht naar positief rendement zijn ze langer lopende beleggingen aangegaan op zoek naar wat extra yield, maar die zijn snel minder waard geworden door de oplopende rente. Zodra dit bekend wordt en klanten in groten getale hun tegoeden opnemen, komt de bank in liquiditeitsproblemen en kan ze niet langer aan haar verplichtingen voldoen.
Dit is te beschouwen als een fase in een Minskycyclus, omdat deze op het oog plotselinge crisis bij de regionale banken door het financiële systeem zelf is opgeroepen. De instabiliteit in het systeem wordt al sinds de vorige crises onderliggend opgebouwd, niet of nauwelijks zichtbaar. Dat is altijd de uitdaging voor de risicomanager, die zich moet voorbereiden op nog niet zichtbare risico’s die zich vroeg of laat zullen aandienen. Voor die goede voorbereiding is scenariodenken cruciaal. Alleen met het ontwikkelen en doordenken van scenario’s, ook voor extreme nooit eerder voorgekomen situaties, is solide assets- en verplichtingenmanagement mogelijk. Je bent dan als institutionele belegger beter voorbereid op problemen zoals die nu een aantal Amerikaanse regionale banken raken”.
Verheijen gaat verder in op het belang van risicomanagement en het opstellen van scenario’s: “Het opstellen en doorleven van scenario’s helpt bij het eerder herkennen van indicatoren dat trends in de financiële marktenveranderen. Dat maakt proactiever handelen in de toekomst mogelijkwanneer een bepaald scenario zich ontvouwt. In het geval vande Amerikaanse banken was er bijvoorbeeld al een toenemendemismatch zichtbaar tussen bezittingen en verplichtingen. Algemenepublieke cijfers lieten dit evenwel nog niet zien, die zijn ook nu nogbehoorlijk stabiel.Het is dan ook van belang om naar de juiste indicatoren te kijken. Zozijn er na de crisis van 2008 meer regels gekomen en moeten bankenbijvoorbeeld grotere buffers aanhouden. De buffers van de bankendie nu in de problemen zijn gekomen waren dan ook ruim voldoende.Ze waren echter belegd in assets met een gevoeligheid die anderswas dan wat zich aan de verplichtingenkant afspeelde. Dat risicokwam pas in beeld nadat de rentes al snel waren opgelopen. Zo zijnstakeholders, inclusief het toezicht, in feite in slaap gesust doordat ze zich concentreerden op een verkeerde indicator, namelijk de omvangvan de buffer en niet op de ‘kwaliteit’ ervan.
Als het om regelgeving gaat ligt de parallel metNederlandse pensioenfondsen voor de hand. Het huidigepensioencontract kent veel regels, maar geen daarvanheeft kunnen voorkomen dat de dekkingsgraad van veelfondsen sterk te lijden heeft gehad van de sinds 2000dalende rente. In het nieuwe contract worden de regelsnagenoeg losgelaten en wordt de pensioenuitkeringvariabel met de resultaten van de portefeuille. Doordatde pensioenuitkeringen daadwerkelijk gaan fluctuerenkrijgen pensioenfondsbestuurders meer oog voorrisicomanagement. Een negatief rendement wordtimmers onmiddellijk toebedeeld aan de deelnemers.De risicofunctie komt daardoor in het nieuwe contractongetwijfeld meer in beeld. Zodat in geval van eenmismatch tussen assets en verplichtingen er snel enadequaat kan worden ingegrepen.”
