Het WK Voetbal en de Olympische Spelen hebben Brazilië in het middelpunt van de belangstelling geplaatst. Goed voor het imago, maar economisch gezien zetten ze geen zoden aan de dijk. Veel staat of valt met het beleid dat een nieuwe regering moet inzetten.
De aanstaande presidentsverkiezingen trekken veel aandacht. Op zondag 5 oktober is de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. De uitkomst staat nog allesbehalve vast, maar de financiële markten snakken naar een koerswijziging.
Brazilië heeft in deze eeuw een forse transformatie doorgemaakt en is zo een economische mogendheid geworden van formaat. Maar de afgelopen jaren heeft de economie momentum verloren. Een indicatie: in 2013 bedroeg de economische groei 2,3%, terwijl dat in 2010 nog een riante 7% was. De groei blijft in belangrijke mate laag door met name de toegenomen overheidsinterventie in de economie, de zwakke concurrentiepositie en de onzekerheid in het bedrijfsleven over het toekomstige regeringsbeleid.
Mijden?
Moeten investeerders het land dan maar beter mijden? Het gaat veel te ver om daarop met ja te antwoorden. Volgens Maarten-Jan Bakkum, beleggingsstrateeg bij ING Investment Management (ING IM), is beleggen in Brazilië in beginsel interessant, omdat het een grote opkomende markt is waar groeimogelijkheden goed zijn als het juiste economische beleid wordt gevoerd. “Heel erg belangrijk zijn mogelijke veranderingen in dat economisch beleid, structurele hervormingen en verbeteringen in het investeringsklimaat.”
Wel kenschetst Bakkum Brazilië als een van de meer kwetsbare opkomende economieën. “Het land heeft een structureel tekort op de lopende rekening, een uit het lood geslagen fiscaal beleid, te hoge inflatie en daardoor zo ongeveer de hoogste rente ter wereld. Die hoge rente trekt speculatief kapitaal aan waardoor de valuta altijd te sterk is en de industrie niet kan concurreren met de rest van de wereld.”
De internationale sportevenementen die het land mocht en mag organiseren, zijn dan eigenlijk ook vooral symbolisch belangrijk. “Ze bewijzen dat Brazilië een belangrijk en invloedrijk land is op het wereldtoneel”, aldus Bakkum. “Economisch gezien is het belang niet zo groot, simpelweg omdat de Braziliaanse economie te groot is om er noemenswaardig van te profiteren.”
Een algehele opwaardering van de Braziliaanse infrastructuur in de onderstroom van wat voor de sporttoernooien moest worden gebouwd en nog moet worden aangelegd, is tot nog toe uitgebleven. De output van het WK Voetbal valt pijnlijk tegen en wat betreft de Olympische Spelen in 2016 moeten we nog maar afwachten wat er nog gaat komen. Duidelijk is dat Brazilië met de tragere economische groei en hoge inflatie een grotere uitdaging voor de boeg heeft dan het organiseren van deze evenementen.
Onzeker politiek klimaat
De speculatie over monetaire verkrapping door de Federal Reserve, een proces dat dit jaar is gestart (de zogenoemde ’tapering’), pakte in 2013 pijnlijk uit voor de schuldenpositie van opkomende markten. “Voor beleggers was het een cruciaal moment om een schifting aan te brengen tussen ‘goede’ en ‘slechte’ opkomende economieën”, vertelt Mohamed-Lamine Saïdi, Head of Emerging Market Equities bij Candriam.”
“In de categorie ‘slecht’ ging in 2013 veel aandacht uit naar de zogenaamde ‘Fragile Five’. Daarmee worden India, Indonesië, Turkije, Zuid-Afrika en Brazilië bedoeld. De balans van de lopende rekening van deze ‘broze vijf’ verslechterde in hoog tempo als gevolg van een gebrek aan structurele hervormingen en besluiteloze reacties van de centrale banken.”
Een onzeker politiek klimaat geeft investeerders altijd de nodige kriebels, en helemaal als het gaat om economieën die in opkomst zijn. De verkiezingen van oktober zijn dan ook erg belangrijk. “De rendementen in Brazilië zijn beleidsgevoelig en daarom zullen de verkiezingen nauwgezet worden gevolgd met het oog op de beleidsrichting”, benadrukt Yerlan Syzdykov, Head of Emerging Markets Bond and High Yield bij Pioneer Investments.
Hoe moeten we de rol van de huidige president Dilma Rousseff in deze context plaatsen? “Als Rousseff wordt herkozen, zal er weinig veranderen en zal de economie waarschijnlijk zwak blijven”, verwacht Bakkum. “Als de oppositie wint, komt alles er anders uit te zien. Dan komen er hervormingen en de economie en markt zullen profiteren.”
Damien Buchet, hoofd Emerging Markets Fixed Income van AXA Investment Managers (AXA IM), is minder uitgesproken over Rousseff. “Alle kandidaten erkennen de noodzaak van economische hervormingen, maar de nieuw gekozen president moet een sterk mandaat hebben om structurele hervormingen door te voeren.”
Vastgoed in kinderschoenen
Brazilië is nu de op zes na grootste economie van de wereld en heeft de grootste aandelenmarkt van Latijns-Amerika. “Als zodanig is Brazilië een belangrijke schakel voor beleggers die willen inspelen op de groei in de regio”, stelt Claire Peck, Client Portfolio Manager Emerging Markets Equities bij J.P. Morgan Asset Management bij J.P. Morgan Asset Management. De aandelenmarkt biedt meer dan de eersteklas grondstofbedrijven. Er zijn volop andere spannende ondernemingen van eigen bodem, die interessant kunnen zijn voor beleggers.”
Zij vindt dat beleggers het beste kunnen inspelen op de binnenlandse consumptie. Peck denkt dat beleggers daarbij langetermijntrends goed in de gaten moeten houden. “Het land heeft zo’n 200 miljoen inwoners en er is sprake van een aantrekkelijke demografische opbouw. Met een toenemend aantal Brazilianen dat hun inkomen ziet stijgen, zullen velen meer geld willen spenderen aan creditcards, moderne vormen van retail, verzekeringen en hypotheken.”
Vastgoedeigendom staat nog in de kinderschoenen in Brazilië en hypotheekleningen vormen slechts een klein deel van de totale schuld. Daarnaast ziet Peck veel in aandelen van industrieel getinte bedrijven die profiteren van de toename van de binnenlandse vraag en de vraag vanuit landen in de regio. Maar er is voor aandelenbeleggers nog een goede manier om de Braziliaanse markt te bespelen. Namelijk, meeliften met Europese spelers die beursgenoteerd staan in Europa.
“Veel industriële concerns hebben een sterke positie in opkomende markten”, geeft Saïdi van Candriam aan. Hij is zelf erg positief over het Belgische AB Inbev in de drankensector. Deze grootste brouwer ter wereld, heeft een gediversifieerde productmix met sterke posities in zowel ontwikkelde als opkomende markten. “Een significant deel van de winst wordt behaald in de Verenigde Staten, maar Latijns-Amerika is ook erg belangrijk voor het bedrijf.”
Bakkum vindt Braziliaanse aandelen voorlopig minder voor de hand gezien de slechte groeivooruitzichten, het slechte investeringsklimaat en de grote politieke onzekerheid. Veel liever houdt hij een pleidooi voor Braziliaanse schuld, uitgedrukt in lokale valuta. Dat heeft te maken met de hoge ‘carry’, wat echter niet zonder risico is.
Vruchten plukken
De grootste risico’s bij het beleggen in Brazilië zijn volgens Bakkum een sterke verzwakking van de real als gevolg van een oplopend begrotingstekort of stijgende inflatie. Als andere risico’s beschouwt hij het opdrogen van kapitaalstromen naar opkomende markten door de normalisering van monetair beleid in de Verenigde Staten en een scherpe daling van de Chinese vraag naar ijzererts.”
Volgens Peck bevinden we ons in een decennium waarin Brazilië de vruchten kan plukken van het vorige decennium. Zij denkt dat er voor Brazilië een nieuwe fase van groei en investeringen is aangebroken, die gericht is op de terreinen consumptie en infrastructuur. Peck is niet zozeer onder de indruk van de tekortkomingen in dat traject en beschouwt de investeringen ten behoeve van het WK Voetbal en de Olympische Spelen ook niet als een lachertje, maar spreekt juist van een positief aanjagend effect.
Daarnaast denkt Peck dat nieuwe olievondsten ook een gunstige invloed zullen hebben. Brazilië is sinds het begin van dit millennium opgekomen als een factor van belang, niet alleen regionaal maar ook internationaal. De Braziliaanse markt zal volatiel zijn de komende tijd en de risico’s zijn best hoog.
Hoewel de economische motor hapert, gaat Brazilië niet crashen. Goed, er is even geen sprake van een groeiwonder, maar het land valt als een van de grootste economieën ter wereld niet meer weg te vlakken. Wat wel nodig moet gebeuren, is dat de economie een flinke doorsmeerbeurt krijgt om de motor weer lekker aan het draaien te krijgen, waarna het land er weer op volle kracht tegen aan kan.
