n juli zijn de leiders van de vijf opkomende landen die bekendstaan als de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) samengekomen in de Braziliaanse stad Fortaleza, waar ze de oprichting van de New Development Bank (NDB) bekendmaakten. Interessant genoeg viel de aankondiging samen met de 70ste verjaardag van het systeem van Bretton Woods, dat zowel het Internationaal Monetair Fonds (IMF) als de Wereldbank hielp oprichten.
De nieuwe BRIC-bank zou voor beide entiteiten een financieel alternatief bieden, met een initieel geplaatst kapitaal van 50 miljard dollar voor financieringsinfrastructuur en projecten voor duurzame ontwikkeling, en 100 miljard dollar in een Contingent Reserve Arrangement (CRA) om hulp te bieden aan leden die financiële moeilijkheden hebben. Functionarissen hebben verklaard dat zij in 2016 met de eerste leningen zouden willen beginnen.
In theorie zou de NDB zeer gunstig kunnen zijn voor de wereldwijde economie, maar hoe hij in de praktijk zal werken is nog af te wachten. De Verenigde Staten en Europa hebben het altijd al voor het zeggen gehad bij de Wereldbank en het IMF, en de opkomende landen uitten dan ook hun frustratie over een gebrek aan een ruimere vertegenwoordiging (inclusief stemrechten).
Clearing house
Hoewel de NDB veel kleiner is dan het IMF en de Wereldbank, zou die een instrument kunnen zijn voor dat type vertegenwoordiging. De realiteit is dat grote landen over de hele wereld bezorgd zijn over de dominantie van de Amerikaanse dollar als reservevaluta en als de valuta waarin de meeste handelsactiviteiten ter wereld plaatsvinden. Die dominantie plaatst de VS in een sterke strategische positie, voornamelijk als het aankomt op sancties, iets dat we momenteel heel goed zien bij de Russisch-Oekraïense crisis.
Ik denk dat de initiële impact van deze nieuwe ontwikkelingsbank voor opkomende markten erin bestaat dat veel landen een nieuwe bron van financiering voor infrastructuurprojecten ter beschikking hebben, die ze anders niet zouden hebben gehad. Op termijn, als de bank waarschijnlijk evolueert om een ‘clearing house’ te worden voor handel in andere valuta’s dan de Amerikaanse dollar, zal de nadruk wellicht liggen op andere valutakoersen voor handel in de opkomende markten. Handelaars en beleggers zullen dus hun risicomodellen ten opzichte van valuta’s opnieuw moeten bekijken.
Als de BRIC-landen allemaal op dezelfde lijn kunnen komen, zouden deze groep en haar nieuwe ontwikkelingsbank een zeer grote invloed kunnen uitoefenen bij veranderingen in het wereldwijde financiële landschap. De vraag is natuurlijk of ze eensgezindheid kunnen bereiken.
Het kapitaal voor de bank zal verdeeld worden onder de vijf deelnemende landen, hoewel de economieën van de landen duidelijk niet allemaal even groot zijn, en sommige landen kunnen op bepaalde momenten kwetsbaarder (of dominanter) zijn dan andere landen. Dat is niet onbelangrijk, want de rijkere landen zullen waarschijnlijk dominanter zijn. Ook het feit dat China de grootste buitenlandse reserves heeft, zal volgens mij een beslissende factor zijn.
China zal de grootste bijdrage aan de CRA leveren: 41 miljard dollar. Het is dus geen verrassing dat het hoofdkwartier van de bank gevestigd zal zijn in Shanghai. In vergelijking met het wereldwijde bankensysteem begint deze nieuwe bank klein, maar we moeten de toekomstige ontwikkelingen wel in het oog houden.
Samenwerken
Kunnen deze zeer verschillende economieën samenwerken om van deze onderneming een succes op lange termijn te maken? Dat is de hamvraag. Deze economieën verschillen van elkaar en hebben elk een andere geschiedenis en cultuur. Aangezien China de rijkste van de vijf is, denk ik dat er vast en zeker bezorgdheid zal ontstaan dat China een dominante rol inneemt. In het begin zullen China en India (de eerste voorzitter van de bank zal een Indiër zijn) waarschijnlijk de grootste rol spelen en het potentieel hebben om het meeste voordeel te halen uit het succes van de bank.
Later zouden Rusland en Brazilië belangrijker kunnen worden; de eerste voorzitter in de Raad van Beheer zal uit Rusland zijn, en de eerste voorzitter in de Raad van Bestuur zal uit Brazilië zijn. Het NDB Africa Regional Center zal samen met het Afrikaanse hoofdkwartier gevestigd zijn in Zuid-Afrika, overeenkomstig de verklaring van de zesde BRICS-top. Zuid-Afrika heeft de beste infrastructuur in Afrika en heeft het potentieel om het hele continent naar een nieuw niveau van groei te leiden.
Er zijn nog altijd problemen die gladgestreken zullen moeten worden om hier een succesvolle onderneming van te maken, voornamelijk welke valuta dominant zal zijn en op wiens doelstellingen de bank zijn leenbeleid zal afstemmen. Het is nog maar de vraag of deze inspanning uiteindelijk een goed of een slecht idee zal blijken.
Als deze landen samen kunnen werken om van deze nieuwe bank een succes te maken, zouden veel opkomende markten daar de vruchten van kunnen plukken. Als er meer fondsen naar de opkomende markten, en met name naar de BRIC’S, stromen, zal dat volgens mij ten goede komen aan alle economieën die veel handel met hen drijven.
Mark Mobius is Executive Chairman van de Templeton Emerging Markets Group
