Het incident met het Maleisische vliegtuig MH17 in Oekraïne levert significante risico’s op voor zowel de politieke verstandhouding tussen Rusland en het Westen als de politieke situatie in de Oekraïne. En ook de toestand in het Midden-Oosten is zorgwekkend. Asoka Wöhrmann, Chief Investment Officer van Deutsche Asset & Wealth Management (DeAWM), heeft zich over de recente geopolitieke spanningen gebogen.
Conflicthaard I: Oekraïne en Rusland
Verschillende politieke scenario’s en hun implicaties:
1. De politieke verstandhouding tussen Rusland en het Westen verslechtert aanmerkelijk
De retoriek wordt intenser nadat Barack Obama tijden zijn persconferentie op vrijdag zei dat het duidelijk was Rusland de separatisten steunt, die de raket hebben afgevuurd.
2. Doormodderen
Met veel onzekerheid: tekenen van goede wil, teleurstelling over concrete acties, aanhoudende fricties binnen Oekraïne (de huidige status quo).
3. Gunstigste scenario
Met het oog op mogelijk zeer ernstige gevolgen herziet de Russische president Poetin de situatie. Het incident verandert mogelijk de visie dat Oekraïne stevig binnen de invloedssfeer van Rusland moet worden getrokken. Op korte termijn is het van groot belang of Poetin een volledig ICAO-onderzoek naar de ramp toestaat en verklaart dat Rusland geen steun aan de separatisten verleent om serieus te werken aan een permanent staakt-het-vuren.
In zijn toespraak van 20 juli heeft Poetin gezegd dat alles wordt gedaan om de veiligheid van de internationale experts te waarborgen. Deze uitspraak wijst in de richting van het derde scenario, hetgeen ook op de Russische markt lijkt te worden weerspiegeld. Echter, tot nu toe gaat het alleen om woorden, en nog geen daden. In onze visie wijzen de zichtbare handelingen eerder in de richting van het tweede scenario (doormodderen).
Russische economie, effect van huidige en mogelijke aanvullende sancties:
De huidige situatie: de hevige kapitaalsuitstroom lijkt te zijn gestabiliseerd. De economische neergang is recent tot stilstand gekomen. Een scenario van stagnatie is waarschijnlijker geworden.
Gevolgen van de laatste ronde van sancties op de Russische economie: restricties op externe obligatiefinanciering van bepaalde Russische bedrijven zorgt dat ze geen toegang meer hebben tot wereldwijde financiële markten.
• Het Russische bedrijfsleven heeft veel behoefte aan externe financiering
De leenkosten lopen op.
• Veranderingen in de samenstelling van obligatie-indices
Sinds april 2014 zitten obligaties in Russische roebel in de Barclays Global Aggregate Index. Naast een kredietwaardering zijn vrije markttoegang en liquiditeit daarvoor noodzakelijke voorwaarden. Als er meer sancties worden opgelegd, wordt aan deze voorwaarden mogelijk niet meer voldaan, waardoor Russische staatsobligaties in lokale valuta en Russische ‘investment grade’-bedrijfsobligaties weer uit de index kunnen verdwijnen.
• Obligaties in harde valuta zullen niet worden geraakt
Gevolgen van een waarschijnlijker scenario van aanvullende sancties:
• Rusland glijdt mogelijk in een recessie
Kapitaalsuitstroom creëert een enorm probleem voor het economisch beleid.
• Het Institute of International Finance (IIF) schat dat de kapitaalsuitstroom met 50% stijgt ten opzichte van de basislijn
Het begrotingstekort stijgt naar verwachting tot 6,5% van het bbp in 2015, terwijl de behoefte aan externe financiering oploopt 120 miljard dollar per jaar (een volgens het IIF problematische omvang). Mogelijk kan Rusland tijdelijk hulp krijgen van de pas opgerichte BRICS-ontwikkelingsbank.
Conflicthaard II: Andere geopolitieke gebeurtenissen (Midden-Oosten)
Er zijn verscheidene brandhaarden in het Midden-Oosten waar de instabiliteit kan toenemen, wat kan leiden tot verstoring van de olietoevoer, pieken in de olieprijzen en voor langere tijd een hogere risicopremie op de oliemarkten. Afhankelijk van hoe lang deze ontwikkelingen duren, kunnen ze leiden tot een lagere groei van de wereldeconomie.
Concrete impulsen hiervoor kunnen zijn:
• Regionale besmetting van de conflicten in Syrië/Irak
Het slaat mogelijk over op Turkije, waardoor de zwakte van de economie en het financiële en binnenlandse beleid verder toeneemt.
• Verdere escalatie tussen Israël en Palestina of Israël en Iran
De mogelijkheid van een preventieve aanval van Israel op nucleaire instellingen in Iran, met mogelijke vergeldingsacties middels verhevigd terrorisme door Hezbollah en de Palestijnse Jihad.
Marktgevolgen als gevolg van deze twee primaire conflicthaarden: effecten op beleggingscategorieën
• Rentes in kernmarkten
We verwachten dat het lang duurt voordat de situatie bedaart op de rentemarkten, maar we denken niet dat de instroom in veilige havens oploopt, aangezien er al veel in de prijzen is verwerkt.
• Staatsobligaties uit opkomende markten
Russische staatsobligaties worden niet direct door de sancties geraakt en staan bijvoorbeeld niet op de nieuwe sanctielijst van de Verenigde Staten. Het schuldprofiel blijft een van de sterkste in de opkomende markten. De belangrijkste invloed is momenteel de verslechtering van het sentiment.
• Bedrijfsobligaties
We blijven positief over bedrijfsobligaties uit ontwikkelde markten, maar houden voor de opkomende markten de ontwikkelingen rondom mogelijke nieuwe sancties scherp in de gaten. De handel in Russische bedrijfsobligaties zullen over de middellange termijn vooral worden verhandeld op basis van hoe waarschijnlijk het wordt geacht dat hardere sancties worden opgelegd (dat gaat vooral op voor effecten die in de CEMBI-index zitten).
Daardoor zullen de resultaten van Russische bedrijven op middellange termijn iets minder relevant zijn dan normaal. Voor zowel het conflict tussen Oekraïne en Rusland als voor de gebeurtenissen in het Midden-Oosten voorzien we vooralsnog geen verder besmettingsgevaar in het bredere universum van bedrijfsobligaties uit opkomende markten.
• Aandelen
We verwachten dat de aandelenmarkten eerder reageren op een reeks van gebeurtenissen dan op individuele gebeurtenissen, maar het gaat duidelijk slechter en handelsvolumes zijn laag in de zomer.
Een van de grootste zorgen is hoeveel de winsten in Europa geraakt worden aangezien veel bedrijven belangen in Rusland hebben. Aangaande de situatie in het Midden-Oosten valt hogere volatiliteit in de hele regio te verwachten, maar vooralsnog zonder gevolgen voor de wereldwijde markten.
