In mijn vijftien jaar als beleggingsprofessional voor opkomende markten heb ik Rusland nog nooit zo eensgezind gezien. Ondanks de sombere berichten in de westerse pers kreeg ik de indruk dat de Russische bevolking achter president Poetin staat en zich oprecht zorgen maakt over de westerse bedreiging van wat zij zien als legitieme Russische belangen.
Begin augustus bereikte de goedkeuring van Poetins beleid met 84% vrijwel een hoogtepunt. De werkloosheid is bijzonder laag en de welvaart is toegenomen. Het lijkt erop dat politieke kwesties voor de Russische bevolking inmiddels een grotere rol spelen dan de economie.
Wij spraken met functionarissen die goed op de hoogte zijn van de strategie van de regering en zij meldden ons dat Rusland, of liever gezegd Poetin, in Oekraïne geen vastgesteld doel nastreeft. Hij neemt snelle en opportunistische besluiten. De beslissing om de Krim te annexeren bijvoorbeeld, zou in twee of drie dagen zijn genomen.
Groei op het nulpunt
Een ander belangrijk aspect is dat Poetin dit soort zaken duidelijk alleen beslist en slechts een beroep doet op een zeer kleine kring van adviseurs. Zodoende is het voor ons moeilijk om voorspellingen te doen voor de lange termijn. Ik kreeg de indruk dat Poetin voor Oekraïne streeft naar een federale staatsvorm met autonomie voor het oosten van het land en een vetorecht wat betreft alle strategische beslissingen, waaronder het lidmaatschap van de Navo.
Uit mijn gesprekken met belangrijke functionarissen bleek dat Poetin ondanks zijn autocratische trekjes wel waarde hecht aan opiniepeilingen. Hij heeft nog in gedachten dat de goedkeuringscijfers van de vroegere president Boris Jeltsin tussen 1997 en 1998 daalden van 67 naar 2%. Omdat het grootste deel van de Russische bevolking zijn beleid goedkeurt, is Poetin nu vrij om zijn politieke en strategische doelen na te streven, maar dit kan snel veranderen.
Het lijdt geen twijfel dat de economie onder druk staat. Het bbp kromp op jaarbasis in juni en juli, omdat kapitaal het land uitstroomde en de investeringen daalden. Of het tot een recessie komt is de vraag, maar wij menen dat de economie in 2014 in ieder geval niet groeit.
De inflatie blijft een probleem. Deze komt dit jaar waarschijnlijk fors hoger uit dan de doelstelling van 5%. Ik kwam overigens tot de conclusie dat het de tegenmaatregelen van Rusland zelf zijn die de economie het sterkst beïnvloeden. Zo hoorde ik dat het verbod op de import van levensmiddelen uit het Westen in augustus op het platteland leidde tot een prijsstijging van 20% voor kip. Het importverbod op voedsel voegt naar verwachting dit jaar 1,5 procentpunten toe aan de inflatie.
Kapitaaluitstroom
De directe gevolgen van de westerse sancties lijken mij beperkt, omdat deze zich niet rechtstreeks richten op de belangrijke energie-export van het land. Wat mij wel opviel was het gebrek aan zorgvuldige planning om op onvoorziene omstandigheden in te spelen. De mensen met wie ik sprak, bagatelliseerden de impact van de westerse sancties.
Zij leken geen rekening te houden met het risico dat sancties de liquiditeit uit de financiële markten kunnen halen, wat kan leiden tot een faillissement van een van de zwakkere banken, een ontwikkeling die een bedreiging voor het hele systeem kan zijn.
Voornamelijk als gevolg van de kapitaaluitstroom is de roebel dit jaar tegenover de dollar met meer dan 8% gedaald. Het beeld van de kapitaalstromen is echter niet zo slecht als het lijkt en er is ook sprake van een zekere stabilisatie. In de eerste helft van het jaar bedroeg de netto-kapitaaluitstroom voor Rusland 74 miljard dollar.
Wij gaan ervan uit dat hiervan 12 miljard dollar de vraag betreft van Russen die hun roebels in dollars hebben omgewisseld. Omdat deze tegoeden worden aangehouden op binnenlandse bankrekeningen, kunnen ze gemakkelijk weer voor roebels worden ingewisseld zodra de risicoaversie afneemt. Naar verwachting ligt de netto-uitstroom van privékapitaal in het derde kwartaal rond het nulpunt.
Redenen voor optimisme
Met de zwakkere roebel als achtergrond zien wij een interessante trend: Russen die zich zorgen maken, ruilen cash om voor echte activa en kopen binnenlands onroerend goed, wat de huizenprijzen opdrijft. De huizenprijzen in Moskou zijn in roebel dit jaar met 3% gestegen en in Sint Petersburg met 6%. Tot nu toe dit jaar is het aantal afgesloten hypotheken 42% hoger.
De daling van de roebel is ook positief voor het bedrijfsleven, waarin energie, staal en mijnbouw de dominante sectoren zijn. Exporteurs zijn goed voor meer dan driekwart van de MSCI Russia Iindex. Volgens onze modellen is de roebel tegenover de dollar 23% ondergewaardeerd.
De overheidsinvesteringen herstellen naar verwachting volgend jaar. De functionarissen waarmee wij spraken, lieten weten dat een van de grootste Russische bedrijven binnenkort met een belangrijke investering te maken zou krijgen. Volgens hen was de omvang zo groot dat het de Russische bbp-groei met 0,5% kan laten toenemen.
De goede oogstverwachtingen vormen ook een pluspunt. Dankzij het gunstige weer kon het ministerie van Landbouw de prognose voor de graanoogst verhogen naar meer dan 100 miljoen ton, ten opzichte van rond 70-80 miljoen vorig jaar. Ook dit zal de druk op de economie doen afnemen.
Volatiliteit blijft
Het is duidelijk dat volatiliteit de komende maanden een rol zal spelen, vooral voor de Oekraïense presidentsverkiezingen in oktober. De wapenstilstand van 5 september kan echter het begin van het einde voor het conflict betekenen. Als deze standhoudt, kan dit een sterk positief effect hebben op de Russische economie en dit scenario zit nog niet in de koersen verwerkt.
Bekijk hier de portefeuillepositionering van Pictet Asset Management ten aanzien Rusland
Een vermindering van de geopolitieke spanningen kan de Russische aandelenmarkten stimuleren. Deze behoren nu tot de goedkoopste van de wereld, omdat zij noteren tegen een enorme korting van 70% vergeleken met aandelen wereldwijd en 62% tegenover aandelen uit opkomende markten over het algemeen.
Hugo Bain is senior aandelenbeheerder voor Rusland bij Pictet Asset Management
