Sri Lanka komt steeds serieuzer op de beleggingsradar. Zo ook bij Mark Mobius, Executive Chairman van de Templeton Emerging Markets Group. Hij reisde kortgeleden met zijn team naar Sri Lanka. Daar kon hij met zijn oog voor details zelf vaststellen waarom het land steeds meer aantrekkingskracht uitoefent op beleggers.
Tijdens een rondrit door de Sri Lankaanse stad Colombo werd hem de Chinese invloed duidelijk merkbaar. Zo zagen hij een hoge telecommunicatietoren en een mooi concertgebouw in de vorm van een bloem, beide gebouwd door de Chinezen.
Het belangrijkst is wellicht de nieuwe door de Chinezen gebouwde containerhaven aan de kustlijn van de stad, waar de grootste containerschepen ter wereld terecht kunnen. In het hele land zijn er sporen te zien van door de Chinezen gefinancierde infrastructuur, zoals uitstekende wegen, waaronder een snelweg van het stadscentrum naar de luchthaven.
Uitroeiing van corruptie
Tijdens zijn tienjarige bewind had voormalig president Rajapaksa Chinese investeringen en leningen met gunstige voorwaarden aangemoedigd, en vanaf het einde van de burgeroorlog in 2009 vormden die de grondvesten van de Sri Lankaanse economie. “Onder de nieuwe regering worden Chinese projecten sinds kort grondiger onder de loep genomen, en lopen ze vertraging op of worden ze geannuleerd.”
Het betreft onder meer een steenkoolcentrale, de zuidelijke uitbreiding van de moderne door de Chinezen gebouwde haven van Colombo, en het Colombo Port City-project waar enorme landwinningswerken mee gemoeid zijn met het oog op de bouw van een nieuwe stad. “In het begin van 2015 annuleerde de regering een contract ter waarde van 95 miljoen dollar om de startbaan op de internationale luchthaven van Katunayake te vernieuwen, zogezegd omdat het gekozen binnenlandse bedrijf onvoldoende ervaring had.”
Lopende onderzoeken van vermeende corruptie door de vorige regering zouden volgens Mobius kunnen betekenen dat belangrijke projecten aanzienlijke vertragingen oplopen of zelfs worden geannuleerd. “Ravi Karunanayake, de nieuwe minister van financiën van Sri Lanka, heeft verklaard dat elke overeenkomst, beslissing en transactie nauwgezet en tot in de puntjes wordt onderzocht.”
Mobius wijst erop dat de nieuwe regering een schuld aan buitenlandse schuldeisers heeft geërfd van ruim 25 miljard dollar. Dat komt overeenkomt met ongeveer een derde van het bbp. “Naar schatting zo’n 40% van de overheidsinkomsten zal gaan naar rentebetalingen, een reëel probleem als we zien dat de Sri Lankaanse roepie de laatste jaren wel 20% in waarde is gedaald. De nieuwe regering is van oordeel dat de uitroeiing van corruptie en de economische tol die zij eist, een gunstige invloed zal hebben op de Sri Lankaanse economie.”
Inspanningen op het gebied van corruptiebestrijding hebben al geleid tot maatregelen, niet alleen tegen Chinese projecten, maar ook projecten gesponsord door Indiase bedrijven, en in bepaalde gevallen worden in het verleden gesloten contracten geannuleerd of wordt er opnieuw over de voorwaarden onderhandeld. De regering laat ook blijken een voorkeur te hebben voor lokale bedrijven, hoewel buitenlandse ondernemingen in het land actief blijven.
De beurs
Het Internationaal Monetair Fonds schat dat de bbp-groei in 2015 6% zal bedragen, hoewel de verwachtingen van de minister van financiën van Sri Lanka hoger liggen. De directe buitenlandse investeringen bevinden zich op een solide niveau, en zijn gestegen van 516 miljoen dollar in 2010 tot 1685 miljard dollar in 2014.
Het valt naar inziens vanMobius nog af te wachten of de buitenlandse investeringen zullen blijven stijgen gezien het agressievere belastingstelsel en de algemeen bedrijfsonvriendelijke houding, getuige enkele recente retroactieve en ad-hoc belastingvoorstellen.
De beurs van Sri Lanka heeft een geringe marktkapitalisatie en vertegenwoordigt slechts 32% van het bbp. “Om de kapitaalmarkten uit te breiden zal het volgens ons noodzakelijk zijn om meer overheidsbedrijven te privatiseren en de groei van bedrijven in het algemeen te stimuleren. Privatisering levert onmiddellijk inkomsten op voor de staat, verhoogt de productiviteit dankzij een efficiënter bestuur en verhoogt de belastinginkomsten. Om economische welvaart te bevorderen, is dit volgens ons een beter model dan modellen van staatseigendom.”
Een aantal bedrijven dat momenteel aan de beurs van Sri Lanka genoteerd zijn, zijn conglomeraten, waarvan vele dateren uit de tijd van het Britse koloniale bewind. Het team van Mobius bezocht bijvoorbeeld een producent van alcoholische dranken die in 1913 van start was gegaan als een onderdeel van het departement accijnzen van de Britse koloniale regering, en vervolgens in 1974 was omgevormd tot een bedrijf.
“Zijn belangrijkste product is arak, een likeur gedistilleerd uit de bloem van de kokospalm. Er wordt aangenomen dat arak een van de zuiverste natuurlijk afgeleide alcoholische dranken ter wereld is, geproduceerd door een natuurlijk gistingsproces. Vaak zie je waar er kokospalmen groeien twee touwen die de hoge boomtoppen met elkaar verbinden, waarover de zogenaamde ‘tappers’ zich van boom tot boom voortbewegen om het vocht uit de ongeopende bloemknoppen in aardewerken potten te verzamelen.”
Bankwezen
Het bankwezen in Sri Lanka wordt aangevoerd door twee staatsbanken, hoewel er een aantal particuliere banken is, waarvan talrijke met een beursnotering. Sommige zijn geëvolueerd uit Britse koloniale banken of zijn ontstaan door fusies van kleinere lokale banken, en enkele van de grootste beschikken over netwerken van meer dan 200 kantoren en honderden bankautomaten.
“Net als hun conglomeraatklanten, breiden sommige hun activiteiten uit naar Bangladesh door daar banken over te nemen. Interessant is dat er volgens de Sri Lankaanse bankvoorschriften geen meerderheidsaandeelhouders zijn toegestaan, waardoor talrijke, zowel lokale als buitenlandse aandeelhouders, aandelen kunnen houden.”
De geldstromen van Sri Lankaanse arbeiders in het buitenland zijn goed voor zo’n 7 miljard dollar en vertegenwoordigen een belangrijke factor in het bbp en de buitenlandse valutastromen voor de banken. Een uniek aspect van de banken is volgens Mobius de praktijk om goud te verpanden, waarbij goud door cliënten wordt verstrekt als zekerheid voor leningen.
“Maar het risico van dergelijke kredieten is hoog, en bepaalde banken hebben verliezen geleden toen de goudkoers daalde en cliënten hun leenverplichtingen niet nakwamen. Er zijn banken die zich hebben toegelegd op microfinancieringen. Eén bank heeft een microfinancieringsbedrijf overgenomen, dat 125.000 verkoopsters in dienst heeft die kleine leningen aanbieden aan huisvrouwen.”
Essentiële infrastructuur
Na zijn recente bezoek aan Sri Lanka denkt Mobius dat het land mogelijk meer te bieden heeft en veel meer investeringen kan aantrekken, en hij hoopt daaraan deel te kunnen nemen. Het liefst ziet hij een gunstigere belastingomgeving om buitenlandse beleggers aan te trekken, zonder de dreiging van retroactieve belastingen. De retroactieve ‘superwinstbelasting’ richt zijn pijlen op grote bedrijven waarvan verondersteld wordt dat ze ‘buitensporige’ winsten boeken. Bedrijven betalen deze retroactieve belastingen sinds het derde kwartaal van 2015, en voor aandeelhouders zijn de gevolgen nadelig.
“Andere succesvolle Aziatische landen kunnen voor Sri Lanka als voorbeeld dienen naarmate het land groeit en zijn economie ontwikkelt”, meent Mobius. “Meer bedrijfsinvesteringen betekent meer banen, meer economische activiteit en minder armoede. Ook zal een lager belastingtarief wellicht tot minder belastingontduiking leiden.”
Daarnaast is de pleitbezorger van opkomende markten van mening dat Sri Lanka essentiële infrastructuur moet blijven ontwikkelen en moderniseren. Ook de economie moet worden gediversifieerd. Een pluspunt vindt hij dat Sri Lanka een hoge alfabetiseringsgraad. Dus de uitbesteding van bepaalde diensten zou in de toekomst interessant kunnen zijn, naast het toerisme en de traditionele export.
Mobius gelooft dat Sri Lanka als beleggingsbestemming op veel belangstelling kan rekenen, maar maakt wel kanttekeningen. “Niet alleen moet het politieke en economische klimaat goed zitten, aandelen moeten ook vrij en gemakkelijk kunnen worden gekocht.” En daar schort het nu nog aan, gezien de geringe liquiditeit als gevolg van grote controlerende familieholdings. Hij heeft echter goede hoop dat Sri Lanka vooruitgang zal blijven boeken en zal floreren.
