Prijsontwikkelingen op de graanmarkt worden grotendeels bepaald door de invloed op het aanbod van het weer en geopolitieke, macro-economische en logistieke factoren. In het afgelopen jaar zijn de voorraden fors toegenomen en hiermee is er voorlopig meer dan voldoende tarwe beschikbaar op de markt. Wat doet dit met de tarweprijs in de komende maanden?
Goede weersomstandigheden in het afgelopen jaar hebben ervoor gezorgd dat de mondiale tarweproductie op een historisch hoog niveau ligt. Zowel in Europa als de Verenigde Staten is er daardoor een ruime beschikbaarheid van tarwe ontstaan en zijn de voorraden gegroeid, mede doordat de consumptie 2% lager ligt dan deze recordproductie.
Ondanks de hoge productiecijfers en daarmee groeiende wereldvoorraden blijft de prijs toch volatiel. Deze volatiliteit wordt met name ingegeven door actualiteiten in de markt. Vrees voor slecht weer, waardoor zowel de productie terugvalt alsmede het logistieke proces wordt bemoeilijkt, zorgt direct voor opwaartse prijsbewegingen.
Instabiele graanschuur
Zo was er vorig jaar de koude (en sneeuwrijke) winter in Noord-Amerika, alsmede later in het jaar de vrees voor het weerverschijnsel El Niño. Die zorgden voor pieken in de prijs. Ook dit jaar ligt het opwaartse prijsrisico vanuit weersinvloeden continu op de loer.
Naast het weer wordt de prijs ook bepaald door de geopolitiek. Heel de (graan)wereld kijkt naar Rusland en Oekraïne, twee van de grootste tarweproducenten in de wereld. Als de onrust in het Zwarte Zee-gebied toeneemt, dan zie je dit ook direct terug in de stijgende tarweprijzen. Eind 2014 heeft Rusland aangekondigd graanpakhuizen gevuld te houden voor eigen consumptie als gevolg van de gedevalueerde roebel.
Hierdoor komt de tarwe niet op de exportmarkt terecht. Het dreef eerst de prijs van tarwe omhoog, maar dit effect was van korte duur. Al snel drong op de markt het besef door dat het eigenlijk een tandeloze maatregel betrof. De geplande Russische export was namelijk al grotendeels ingevuld. Indien Rusland en Oekraïne de winter goed doorkomen qua weersomstandigheden, dan zal dit tot een positieve bijstelling van de oogsten leiden.
De verwachting is dat daarna de Russische export kan worden herpakt. Dit zal dan weer een prijsdrukkend effect hebben. Daarnaast levert ook de sterkere dollar een bijdrage aan de prijsdaling van tarwe. Doordat de dollar flink aan kracht heeft gewonnen, is er een beperkte export van Amerikaanse tarwe en neemt juist de vraag naar het relatief goedkopere Europese product toe. Dit leidt vervolgens weer tot prijsdalingen in de Verenigde Staten.
Berekenende boeren
De afgelopen jaren hebben tarweproducenten volop geïnvesteerd in hun eigen opslagcapaciteit. Hiermee proberen zij het aanbod te reguleren en daarmee de prijs op peil te houden. Dit resulteerde bij de huidige hoge wereldvoorraad aanvankelijk in het vasthouden van voorraden om zo de prijsdaling af te remmen. De recente daling van de olieprijs stimuleerde producenten juist om hun product toch op de markt te brengen. Deze lagere olieprijs resulteert namelijk in lagere transportkosten.
Hierdoor is ervoor gekozen om de tarwe toch te verkopen omwille van een lagere kostprijs. Al met al bepalen de voorraden de prijs voor komend jaar. De conclusie voor komend jaar is dat de prijzen zich hoogstwaarschijnlijk zullen handhaven rondom de huidige lage niveaus. Met name de goede voorraadposities, de sterkere dollar en lagere olieprijzen dragen hieraan bij.
Het komend jaar zal de vraag naar tarwe niet fundamenteel veranderen, waardoor de hoge voorraadniveaus niet substantieel worden aangetast. De tarweprijs zal hierdoor ook komend jaar laag blijven, maar wel met de nodige schommelingen ingegeven door actualiteiten in de markt.
Frank Rijkers is sectoreconoom Agrarische Grondstoffen bij ABN Amro
