In 2013 werd de term ‘Fragiele Vijf’ bedacht voor vijf landen, waaronder Indonesië. Het gaat om landen die worstelden met een dubbel tekort (lopende rekening en begroting) en bovenmatig sterk afhankelijk waren van buitenlands kapitaal. Indonesië heeft zich weten te ontworstelen aan die problematiek.
Toen Ben Bernanke, destijds voorzitter van de Amerikaanse Federal Reserve, aankondigde dat de Fed een einde wilde maken aan zijn nulrentebeleid, schoten de rentes in Indonesië omhoog, terwijl de roepie op hetzelfde moment daalde. In 2014 koos Indonesië een nieuwe president. Joko Widodo deed grote hervormingsbeloftes, maar had te maken met een aantal flinke politieke problemen. De grootste uitdaging was een parlement dat tegen hem was, omdat de oppositie een duidelijke meerderheid had.
Widodo, beter bekend als Jokowi, nam in december 2014 meteen de moedige beslissing om de gesubsidieerde brandstofprijzen te verlagen. Voor dit besluit was geen parlementaire goedkeuring nodig en het scheelde de overheid miljarden aan brandstofsubsidies. Het was de bedoeling dat de kostenbesparingen zouden worden gebruikt voor de broodnodige investeringen in de infrastructuur. Toen duidelijk werd dat de infrastructurele uitgaven moeizaam verliepen en achterbleven bij de verwachtingen werd de markt opnieuw sceptisch.
Terughoudendheid
De terughoudendheid werd nog sterker toen de centrale bank van Indonesië (BI) in februari 2015 de beleidsrente verlaagde, direct nadat zij beleggers had verzekerd dit niet te zullen doen. Een lagere rente kan, ceteris paribus, de uitstroom bevorderen en resulteren in negatieve valutadruk. Belangrijker was echter dat het verschil in woorden en daden van de BI ertoe leidde dat de markt de onafhankelijkheid van de centrale bank in twijfel trok. Zo werd 2015 een jaar waarin de valutadruk de uitstroom uit de obligatiemarkt bespoedigde en de rentes hun winst van een jaar eerder weer inleverden.
Onder leiding van Janet Yellen beëindigde de Fed zijn nulrentebeleid uiteindelijk in december 2015. De impact van de vrees hiervoor bleek groter dan die van de daadwerkelijke stap. Ondertussen bleef president Jokowi zijn machtsbasis in het parlement vergroten. Hij bereikte zelfs een coalitie met een absolute meerderheid, bekend als de ‘Awesome Indonesia’-coalitie. En de BI leerde zijn les over het belang van communicatie.
Dalende olieprijzen
Terwijl de scherp dalende olieprijzen de inkomsten van Indonesië aantastten, bleef president Jokowi de subsidies afschaffen. Tegelijkertijd was de binnenlandse vraag, geholpen door de beloofde uitgaven voor infrastructuur die eindelijk op gang kwamen, gunstig voor de economische groei. Daarbij nam de inflatie sterk af, dankzij positieve basiseffecten in verband met verlagingen van de brandstofprijzen en gecontroleerde voedselprijzen. Dit bood de centrale bank de ruimte om de markt te laten weten dat ze haar beleidsrente wilde gaan verlagen om de groei te ondersteunen. De mededeling vooraf werd goed ontvangen en de BI verlaagde de beleidsrente in 2016 driemaal zonder problemen.
Alles bij elkaar zijn de fundamentals van Indonesische obligaties in lokale valuta aantrekkelijk in vergelijking met Maleisië, Zuid-Afrika, Brazilië, Rusland en Turkije. Het plaatje ziet er in 2016 dan ook heel anders uit dan een paar jaar geleden: politici lijken mee te werken, de investeringen in de infrastructuur zijn in volle gang en de centrale bank voert een verstandig monetair beleid (waaronder een hervorming van haar beleidsmechanismen om meer effect te sorteren). Het eindresultaat: de Indonesische obligatiemarkt heeft in 2016 tot nu toe de beste prestatie in Azië neergezet.
