Na jaren van economische stagnatie zijn er tekenen van een mogelijk duurzaam herstel in de eurozone. Naast een sterk stimuleringsbeleid zijn er diverse gunstige ontwikkelingen waarvan de regio in 2016 kan profiteren. De vooruitzichten omvatten echter ook nog steeds risico’s, waarbij de politieke onzekerheid de boventoon voert.
In onze ogen zullen de volgende zes factoren in 2016 een sterke invloed op de markt hebben:
[1] Economische groei (gestaag, maar bescheiden)
In de eerste helft van 2016 zal de economie waarschijnlijk in hetzelfde tempo blijven groeien als in 2015. Het afgelopen jaar is het belang van de binnenlandse vraag toegenomen als meest prominente groeifactor in vrijwel alle landen van de eurozone. De werkgelegenheid neemt toe, wat de binnenlandse consumptie en het cyclische herstel stimuleert. Ondertussen blijft ook het begrotingsbeleid gunstig voor de binnenlandse vraag. En ook de lagere olieprijs leidt tot een toename van de binnenlandse bestedingen.
Ook in 2016 zullen de economieën zich in uiteenlopende richtingen blijven ontwikkelen. In landen met een betere concurrentiepositie, sterkere begroting en lagere schuldenlast zal de groei naar verwachting boven het gemiddelde voor de eurozone liggen. Het grootste land van deze groep is Duitsland, gevolgd door Nederland, Letland, Litouwen en Slowakije. En ook Ierland, Slovenië en Spanje zullen zich waarschijnlijk bovengemiddeld ontwikkelen.
De groei van Frankrijk en Italië zal naar verwachting echter achterblijven bij het gemiddelde. Hoewel in beide landen enkele belangrijke economische hervormingen plaatsvinden, is er nog veel te doen om de concurrentiepositie ten opzichte van andere landen in de eurozone te herstellen.
[2] Begrotingsbeleid (enige ruimte voor flexibiliteit)
We verwachten dat het begrotingsbeleid in het komende jaar weer enigszins zal versoepelen en dat de invoering van een strakker beleid opnieuw pas op de plaats zal maken. In de meeste landen van de eurozone is op de nationale begroting wel plaats ingeruimd voor ten minste een paar maatregelen om de economie te stimuleren. En uiteraard heeft iedere stimuleringsmaatregel negatieve implicaties voor de structurele begrotingsverhoudingen, aangezien het doorgaans betekent dat de nieuwe schulden worden aangegaan.
Net als in 2015 zullen de grote verschillen tussen de nationale begrotingen van de eurolanden een rol spelen. We zien echter niet dat de markt zich al te grote zorgen maakt over de houdbaarheid van de schuldposities. Hoewel het begrotingstekort in de eurolanden nog steeds tamelijk hoog is, zouden het huidige tempo van de economische groei en de lage rente voldoende moeten zijn om de schuldquote van de meeste landen ten minste stabiel te houden.
[3] Monetair beleid (zeer soepel, met mogelijk nog verdere versoepeling)
Het enige beleidsdoel van de Europese Centrale Bank (ECB) is om de inflatie op een niveau van net onder de 2% te handhaven. Op dit moment is de prognose dat de inflatie eind 2017 slechts 1,6% zal bedragen. Dit legt een behoorlijke druk op de ECB en zet de bank ertoe aan een uiterst soepel beleid te blijven hanteren, in de hoop de inflatie dichter bij het doel te brengen.
[4] Inflatie (aanhoudend laag, maar boven nul)
Er zijn weinig tekenen dat de aanhoudend lage inflatie in Europa in 2016 ingrijpend zal veranderen. De headline-inflatie zal waarschijnlijk al vroeg in het jaar tot onder de 0% dalen, als gevolg van de recente scherpe daling van de olieprijs. We denken echter dat de inflatie tegen het einde van het jaar weer sterk kan stijgen tot circa 1%, wanneer de neerwaartse druk als gevolg van de lage energieprijzen afneemt.
Maar al met al zal de headline-inflatie sterk blijven schommelen en zal deze sterk beïnvloed worden door de ontwikkeling van de olieprijs. We verwachten dat de kerninflatie zeer langzaam zal stijgen en aan het eind van 2016 marginaal hoger zal liggen dan nu, op een niveau van net boven de 1% op jaarbasis.
[5] Landenratings (een trendmatige verbetering)
Nu het hoogtepunt van de crisis voorbij is, beginnen de ratings van de eurolanden weer te verbeteren. We verwachten dat de positieve trend zich in 2016 zal voortzetten, nu de economische groei de kredietposities van de meeste eurolanden gunstig beïnvloedt. Ondanks het soepele begrotingsbeleid, staan de begrotingen van de meeste landen in de eurozone er steeds beter voor.
We verwachten dat de ratings van Ierland en Slovenië door kredietbeoordelaar Moody’s verhoogd zullen worden, misschien al in de eerste helft van het jaar. Daarnaast is het in onze ogen zeer waarschijnlijk dat de ratings van Spanje en Cyprus later in het jaar eveneens verhoogd zullen worden. En hoewel de ratings van Frankrijk en Finland nog niet zo lang geleden verlaagd zijn, verwachten we in 2016 geen verdere verlagingen, tenzij er een grote externe schok optreedt.
[6] Politieke risico’s (duidelijk aanwezig, maar beheersbaar)
Politieke risico’s lijken in de verwachtingen voor de eurozone in 2016 de grootste bedreiging te vormen. Er zijn diverse risicogebieden, zoals de problematiek rond de uitvoering van het financiële hulpprogramma voor Griekenland, die de vermogensverhoudingen in de eurozone op een gegeven moment onder druk kan zetten. En ook de politieke onzekerheid in Spanje en Portugal vormt een potentiële oorzaak voor volatiliteit.
De situatie rond Griekenland is de afgelopen maanden rustiger geworden, maar kan later in 2016 opnieuw het nieuws gaan beheersen. Het belangrijkste risicomoment is in onze ogen de terugbetaling aan de ECB in juli. De bezorgdheid of Griekenland deze aflossing kan betalen en lid van de eurozone kan blijven, zou ook in andere markten in de periferie tot onrust kunnen leiden, zoals in de zomer van 2015 al gebeurde. Maar hierbij moet worden aangetekend dat Griekenland op dit moment voor het monetaire systeem veel minder belangrijk is dan vijf jaar geleden.
