Na de stortvloed aan regelgeving van de afgelopen jaren ging menig vermogensbeheerder ervan uit dat de ergste bui over was. Maar met de geheel vernieuwde Richtlijn betreffende Markten voor Financiële instrumenten, MiFID II, lijkt het eerder alsof het echte werk nu pas gaat beginnen.
De eigenlijke doelen van MiFID II zijn lovenswaardig: beleggersbescherming en transparantie. Veel ondernemingen beschouwen echter de ontwikkelingen rondom de richtlijn als de zoveelste compliance-verplichting die leidt tot beperkte voordelen voor de dagelijkse praktijk en tot forse kosten. Iedereen die de mogelijke nieuwe vereisten bestudeerd heeft, beseft dat die de nodige consequenties gaan hebben voor processen, data en systemen alsmede op het operationele vlak.
Wat gaat de richtlijn betekenen voor wealth & asset managers en andere beleggingsprofessionals? Europese toezichthoudende instanties zijn hun activiteiten op het gebied van beleggersbescherming steeds meer aan het uitbreiden. Dit is terug te zien in MiFID II, waarin de mogelijkheid voor toezichthouders wordt geregeld om producten van de markt te weren.
Bevoegde autoriteiten zullen zich derhalve waarschijnlijk steeds meer gaan concentreren op toezicht op de productontwikkeling. Aangepaste bepalingen inzake geschiktheid en passendheid, met name in relatie tot ‘complexe’ producten zullen waarschijnlijk leiden tot meer bemoeienis van toezichthouders met het distributieproces.
Aangepaste vereisten
In het streven naar transparantie is er een groeiend aantal vereisten voor de formalisering van interne systemen in relatie tot diverse financiële instrumenten vastgesteld. MiFID II legt een beperking op het aantal transacties dat via dark pools kan worden verwerkt en er komen striktere controles op algoritmische handel.
Daarnaast introduceert de wetgeving het concept van Organised Trading Facility. Deze nieuwe categorie wordt breed gedefinieerd, zodat nu en in de toekomst alle typen georganiseerde uitvoering en regeling van handel die niet overeenkomen met de functionaliteiten of regelgevingspecificaties van de bestaande platformen eronder vallen. De richtlijn introduceert aangepaste vereisten ten aanzien van de bestuursorganen van beleggingsondernemingen, waaronder betreffende diversiteit en compliance.
Verder dient het leidinggevend orgaan verantwoordelijk te zijn en verantwoording af te leggen voor de algemene strategie van de onderneming, rekening houdend met de bedrijfsactiviteiten en het risicoprofiel van de onderneming, dit met het oog op een doeltreffend toezicht op en een effectieve controle van de activiteiten van de onderneming.
Het leidinggevend orgaan dient over de gehele activiteitscyclus van de onderneming duidelijke verantwoordelijkheden op zich te nemen op verschillende terreinen, waaronder de organisatiestrategie, risicobeheer en interne governance. Om deze toezichthoudende rol te kunnen vervullen, is het niet mogelijk om een te groot aantal bestuursfuncties te combineren.
The European Securities and Markets Authorities (Esma) geeft via MiFID II de mogelijkheid tot een geharmoniseerd regime voor het verlenen van toegang tot de Europese Unie (EU) aan ondernemingen die vanuit derde landen actief zijn, en met professionele beleggers en in aanmerking komende tegenpartijen zaken doen, op basis van een equivalentiebeoordeling van die derde landen door de Europese Commissie.
Van ondernemingen die met particulieren zaken doen, mogen de lidstaten verlangen dat zij in de betreffende landen een vestiging opzetten. Deze ontwikkeling zal mogelijk leiden tot een vergelijkbare aanpassing in de AIFMD, waarbij de onder MiFID van toepassing zijnde equivalentieprincipes zullen worden doorgetrokken naar AIFMD.
Reikwijdte provisieverbod
Om beleggers beter te beschermen en cliënten meer duidelijkheid te verschaffen over de dienst die zij ontvangen, heeft de vernieuwde richtsnoer ook bepalingen opgenomen die de mogelijkheid beperken voor ondernemingen die diensten op het vlak van onafhankelijk beleggingsadvies en vermogensbeheer verlenen, om vergoedingen, commissies en geldelijke of niet-geldelijke voordelen te aanvaarden of te ontvangen van derden.
Deze bepalingen komen enigszins overeen met het provisieverbod zoals reeds eerder in werking getreden in Nederland per 1 januari 2014. Maar er zijn ook enkele verschillen. Het huidige Nederlandse provisieverbod geldt ten aanzien van het verlenen van beleggingsdiensten voor de diensten (individueel) vermogensbeheer, beleggingsadvies en execution only-dienstverlening (ontvangen, doorgeven of uitvoeren van orders) met betrekking tot financiële instrumenten.
De strekking ten aanzien van de diensten die onder het Nederlands provisieverbod vallen, is dus wijder. Het Nederlands provisieverbod maakt geen onderscheid tussen onafhankelijk of geen onafhankelijk beleggingsadvies in tegenstelling tot MiFID II. De impact voor Nederlandse beleggingsondernemingen zal met name zijn ten aanzien van professionele beleggers. Nu zijn alleen niet-professionele beleggers ‘in scope’, maar volgens de directief zullen ook professionele beleggers onder de reikwijdte van het Europese provisieverbod vallen.
Voor vermogensbeheerders in Nederland betreft een punt van speciale zorg het effect dat MiFID II heeft op beheerders die onlangs AIFMD hebben ingevoerd. De richtsnoer bevat nu een wijziging op AIFMD waardoor beheerders van alternatieve beleggingsfondsen, die toegestane MiFID-activiteiten verrichten, MiFID-activiteiten kunnen gaan ‘passporten’. Deze toegestane activiteiten zullen moeten voldoen aan de nieuwe eisen.
Oproep tot actie
Menig vermogensbeheerder heeft begrijpelijkerwijs de implementatie van MiFID II nog even uitgesteld totdat er meer duidelijkheid is over de nieuwe vereisten. Er bestaat inmiddels duidelijkheid met betrekking tot veel van de vereisten op het vlak van consumentenbescherming, en de geschiktheids- en passendheidsverplichtingen.
Daartegenover is er sprake van gebieden waar de vereisten omtrent het provisieverbod nog onzeker zijn, aangezien de richtlijn de minimumnormen voorschrijft maar niet alle landen hun implementatieaanpak duidelijk hebben gemaakt. Van sommige landen wordt verwacht dat zij de Nederlandse aanpak van volledige provisieverbod volgen, terwijl andere landen het verbod zouden kunnen beperken tot onafhankelijke adviseurs, in lijn met de vereisten van MiFID II.
Uit eigen onderzoek onder vermogensbeheerders blijkt dat zij van hun juridische afdeling verwachten dat die op de implementatie zal toezien. De impact is echter niet gering en heeft grote consequenties voor processen, data en systemen, alsmede op het operationele vlak. Het moge duidelijk zijn dat MiFID II hoog op de algemene agenda van de Chief Operating Officer (COO) dient te staan.
Juiste timing
Het valt in te zien dat veel ondernemingen MiFID II beschouwen als de zoveelste lange lijst hordes en uit regelgeving voortvloeiende verplichtingen die de EU de vermogensbeheersector oplegt. De geboden kansen zijn evenwel aanzienlijk voor degenen die in staat zijn om even verder te kijken dan de aanvankelijke pijn op de korte termijn en om effectief op het veranderende landschap in te spelen.
Naar onze mening zijn er twee belangrijke elementen die tot een succesvolle implementatie zullen leiden: een gedegen voorbereiding over mogelijke gevolgen en de juiste timing voor implementatie. Wij adviseren dan ook om spoedig met een high impact assesment te beginnen. Dit geeft de onderneming duidelijkheid waar de grootste uitdagingen liggen en welke tijdslijnen hier aan verbonden zijn.
