Hoera voor de nieuwe beursrecords. Afgelopen week brak de NASDAQ door de 6000 punten. De VIX, graadmeter voor verwachte beweeglijkheid van beurskoersen, daalde naar 10%. Het beklimmen van de muur van zorgen lijkt steeds gemakkelijker te gaan, zoals je wel vaker ziet in een late fase van een bullmarkt. De triomf van de optimisten.
Nu lijkt afgelopen maanden het vliegwiel van de wereldwijde economie wel degelijk te versnellen, geholpen door betere groeicijfers uit China, verminderde deflatiedruk, opluchting voor grondstoffenexporteurs, goede winstcijfers over het eerste kwartaal en een beweging richting fiscale expansie/deregulering.
Afgelopen week werd de markt daarbij ook nog eens een hervormingsgezinde, pro-Europese Franse president in het vooruitzicht gesteld. Het door bedrijven als Amazon aangerichte slagveld onder detailhandelaren in de Verenigde Staten suggereert dat het met de creatieve destructie, toch de motor van de productiviteitsgroei, ook wel goed zit.
Keerzijde optimisme
Reden voor optimisme dus. Echter, keerzijde is dat een aantal concrete indicatoren in de Verenigde Staten (zoals aantal gereden kilometers door particulieren, autoverkopen en banengroei) in tegenspraak lijken met het gemeten enthousiasme onder handelaren, producenten en consumenten. De Citi Surprise index voor de Verenigde Staten is weer negatief geworden, waaruit blijkt dat de economische data de verwachtingen niet meer overtreffen.
De S&P 500 trekt zich hier, in tegenstelling tot de obligatiemarkt, vooralsnog niets van aan. Aandelenbeleggers werden afgelopen jaren echter al vaker getrakteerd op tweecijferige rendementen in een macro-economisch getij dat een stuk woeliger was dan nu. Waarom je nu zorgen maken als je voorheen meer dan voldoende gecompenseerd werd voor de onderliggende risico’s. Zoals gebruikelijk bij een leuk feestje dat in volle gang is, vragen weinig mensen waar de uitgang is. En zolang de toegezegde fiscale expansie wordt opgevolgd door structurele hervormingen aan de aanbodkant van de economie zal de huidige opwaartse conjunctuurbeweging juist doorzetten. Weinig reden om op korte termijn een triomf van de pessimisten te verwachten.
Toch is er wel een aantal scenarios denkbaar waardoor het feest op de beurzen in de VS afgelopen kan zijn. En dan laat ik de Armada van Trump die nu toch richting Korea koerst, even buiten beschouwing. Afgelopen woensdag kondigde Mnuchin, de US Treasury man, de grootste belastingverlaging aan in de geschiedenis van de VS. De vennootschapsbelasting gaat in de plannen van Trumps kabinet van 35% naar 15%, een meevaller voor het bedrijfsleven van naar schatting 2200 miljard dollar de komende tien jaar.
Schuldhavikken
Maar het probleem is dat Mnuchin niet kan garanderen dat zijn belastingplannen inkomsten-neutraal zijn. En dat is tegen het zere been van een belangrijk deel van het Republikeinse kamp dat graag een sluitende begroting ziet. Deze schuldhavikken vrezen dat een niet-sluitende begroting de fiscale positie van de VS verzwakt, het begrotingstekort opjaagt en zo tot stijgende kapitaalmarktrentes zal leiden.
Foute timing?
Hoewel de nasleep van de financiële crisis heeft uitgewezen dat een overheid die per saldo spendeert geen kwaad kan, is het wel de vraag of dit pakket goed getimed is. De VS bevindt zich in een late fase van economisch herstel met een hoge bezettingsgraad van de industrie en vrijwel volledige werkgelegenheid.
Extra olie op het vuur in de vorm van een belastingverlaging kan leiden tot oververhitting. Een belastingverlaging die niet leidt tot een verhoging van de potentiële productiecapaciteit van de VS zal daarom inflatoir zijn en tot een agressievere rentecyclus van de Fed kunnen leiden met een duurdere dollar en oplopend tekort op de lopende rekening tot gevolg. Een hoger dubbel tekort dat kan uitmonden in een recessie. Gelukkig is het moeilijk voorstelbaar dat nieuweling Mnuchin zijn gepresenteerde plan zonder amendementen door het Congres weet te loodsen, want in dat geval komt de triomf van de pessimisten toch dichterbij.
