Bij IBS zijn we er altijd van overtuigd geweest dat de kiezer uiteindelijk zal besluiten over het lot van de euro; niet de politici en de intellectuelen. Meer dan vijf jaar na het begin van de eurozone crisis, is Griekenland weer terug als middelpunt van diezelfde crisis. Op 29 december 2014 liet de Griekse regering weten dat ze vervroegde verkiezingen zou uitschrijven. Deze verkiezingen zullen op 25 januari plaatsvinden. De beslissing werd genomen omdat het parlement in Athene niet in staat bleek overeenstemming te bereiken over een nieuwe president.
Griekenland wordt momenteel geregeerd door een coalitie van de centrumrechtse partij van premier Antonis Samaras en de centrumlinkse partij Pasok. Een coalitie van deze twee partijen was voor het uitbreken van de eurozone-crisis onmogelijk. Echter, de opkomst van nationalistische partijen als het linkse Syriza en de neonazistische partij Gouden Dageraad dreef de twee traditionele partijen in elkaars armen.
Algemeen wordt aangenomen dat Syriza de verkiezingen zal winnen. Op dit moment wijzen de peilingen uit dat Syriza circa 28% van de stemmen zal krijgen. Of dit voor Syriza voldoende zal blijken te zijn om een regering te vormen, zal de tijd leren. Wel zal Griekenland de komende weken het brandpunt vormen van het politieke debat.
Wat staat er op het spel?
Syriza heeft de Griekse kiezer beloofd dat het verschillende pijnlijke hervormingen, die Athene heeft moeten slikken onder druk van de Europese Unie (EU) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF), zal terugdraaien. Belangrijker nog, Syriza wil met deze twee partijen bovendien een herstructurering overeenkomen van de enorme buitenlandse schulden van Griekenland.
Alexis Tsipras, de leider van Syriza, liet onlangs in een speech in Athene weten dat (Bloomberg via Zero Hedge):
– Syriza will not seek nor plan to break with European partners, but to put end to economic and social absurdity of memoranda and austerity.
– Syriza seeks within framework of EU and European institutions to achieve realistic deal on servicing debt, developing real economy.
– Syriza will conduct sincere, resolute negotiation on debt.
– Germany had most of nominal value of debt written off in 1953, same should be done for Greece in 2015.
– Syriza wants quantitative easing by direct purchase of government bonds by ECB.
Alexis Tsipras heeft niet door dat sommige punten die hij maakt, onverenigbaar zijn. Stel dat de EU akkoord gaat met een herstructurering van de Griekse schuld, dan zal de Europese Centrale Bank (ECB) forse verliezen moeten slikken op de tientallen miljarden aan Griekse schulden die het op zokm balans heeft staan. Deze verliezen zullen ten koste gaan van het kapitaal van de ECB en zullen tevens het laatste restje van Draghi’s geloofwaardigheid bij de Duitsers vermorzelen. Quantitative Easing (QE) ligt dan als optie niet meer op tafel.
Het vierde punt is natuurlijk erg pijnlijk voor de Duitsers. De ‘Londoner Schuldenabkommen’ in 1953 droegen in belangrijke mate bij aan de naoorlogse groei en de herrijzenis van Duitsland als een economische grootmacht.
De Duitsers zitten duidelijk in hun maag met de situatie. Vicepremier Sigmar Gabriel stelde onlangs dat de Duitsers Griekenland graag behouden voor de eurozone, maar dat een ‘Grexit’ op dit moment minder tragisch zou zijn dan een aantal jaren geleden. Berlijn tracht de Grieken op deze wijze de boodschap mee te geven dat het zich niet laat chanteren, terwijl het tegelijkertijd de Duitse belastingbetaler laat weten dat het weigert geld te verstrekken aan landen die niet willen hervormen.
Echter als de belangrijkste sponsor van de eurozone ‘bailouts’ zou Berlijn wel het grootste slachtoffer zijn van een Grieks faillissement. Belangrijker nog, Berlijn maakt zich grote zorgen over de politieke en psychologische effecten van een Grexit. Wanneer het taboe op het verlaten van de eurozone eenmaal is opgeheven, zouden er wel eens meer landen kunnen volgen. De gevolgen hiervan zijn niet te overzien.
Spanje houdt de situatie nauwlettend in de gaten. Madrid heeft momenteel zijn handen vol aan de snel aan populariteit winnende linkse partij Podemos (vergelijkbaar programma als dat van Syriza) en als klap op de vuurpijl staan ook in Spanje verkiezingen op het programma in 2015. Sinn Fein in Ierland en de Italiaanse Vijf Sterren Beweging van komiek Beppe Grillo zitten ook op het vinkentouw.
Een Grexit zal alle hoop op een QE-programma van de ECB de grond in boren. Zal de ECB nog staatsleningen van Spanje, Italië, Ierland en Portugal durven te kopen wanneer het risico bestaat dat zij Griekenland zullen volgen? Een Grexit zou kunnen leiden tot fors hogere rentes in deze landen, omdat beleggers al maandenlang zijn vooruitgelopen op een eurozone-versie van QE. Ook de Europese beurzen zouden dan wellicht een stapje terugdoen.
Zijn Duitsland en Syriza achter de schermen bezig een deal te sluiten waardoor een Grexit kan worden voorkomen? En behoedt zo’n deal zowel de Duitsers als Syriza voor gezichtsverlies bij hun achterban?
