De voorzichtige houding die de Amerikaanse consument sinds de financiële crisis heeft gehanteerd, is weer verdwenen. Hij trekt zijn portemonnee weer open en spaart minder, constateert Jeremy Lawson, hoofdeconoom van Standard Life Investments.
De persoonlijke spaarquote van de Amerikaanse consument schommelt sinds 2009 al rond de 6% en het leek erop dat huishoudens niet bereid, noch in staat waren hun bestedingen naar voren te halen. Consumptiegroei moest dan maar komen van met name de stijging van het besteedbaar inkomen.
Die aanname viel in het water na bekendmaking van de meest recente trends in inkomen en uitgaven, die een ander beeld laten zien. Lawson: “Het blijkt nu dat de groei van de consumptie sinds eind 2015 ruimschoots boven de groei van het besteedbaar inkomen ligt en dat de spaarquote met 3,2 procentpunten is gedaald naar slechts 3,1% – het laagste percentage sinds december 2007.”
Welvaartseffect
Een verklaring hiervoor ziet Lawson in het welvaartseffect dat weer optreedt na enige tijd afwezig te zijn geweest direct na de financiële crisis. Het welvaartseffect stelt dat de consumptie stijgt als er sprake is van een toename van de welvaart.
Het gaat hierbij vooral om een gepercipieerde toename van de welvaart; als de huizenprijzen of aandelenkoersen stijgen, zal de consument het gevoel krijgen dat hij rijker wordt en gaat hij meer uitgeven, ook al is hij ‘slechts’ op papier rijker geworden. Door het welvaartseffect neemt de economische groei toe.
Er is een aantal redenen voor de afwezigheid van het welvaartseffect na de financiële crisis. Voor het herstellen van de inkomsten-uitgaven balans was een behoudender bestedingsgedrag nodig, zelfs nadat het vermogen sterk begon toe te nemen na 2012. Het trauma van de financiële crisis leidde ertoe dat consumenten minder vertrouwen hadden in hun papieren winsten, daarom speelden zij liever op safe en spaarden zij meer dan in het verleden.
Daarnaast was de welvaartswinst vooral geconcentreerd aan de bovenkant van de inkomensverdeling, terwijl voor de midden- en onderste inkomensgroepen strengere kredietvoorwaarden van toepassing waren. Dit beperkte de transmissie van vermogen naar consumptie.
Littekens vervagen
Sinds eind 2015 nemen deze beperkingen op het welvaartseffect af, onder meer door de aanhoudende welvaartsstijging, die ook nog eens vrij omvangrijk was. Het netto vermogen was met 170 procentpunten toegenomen sinds Q3 2011. Huishoudens zijn waarschijnlijk minder angstig geworden dat het vermogen dat ze hebben vergaard weer zal verdwijnen. Een andere verklaring kan zijn dat de littekens van de crisis vervagen.
De ’misery index’, die het werkloosheidspercentage combineert met de inflatie, schommelt al sinds 2015 rond de laagste stand in meer dan tien jaar. Intussen blijven faillissementen en wanbetalers op het laagste niveau sinds vóór de crisis en ook het consumentenvertrouwen is hersteld.
Kortom, huishoudens denken eindelijk dat de goede tijden terug zijn en gedragen zich dienovereenkomstig. Zolang de welvaart blijft stijgen, zal Lawson in zijn voorspellingen rekening moeten houden met een hoger tempo van consumptiegroei dan wanneer het alleen van de huidige inkomensgroei zou afhangen.
