Japan stond ooit bekend als het land waar de hi-tech productiviteitsverbeteringen vandaan kwamen. Nu komt het land vooral in het nieuws vanwege de vergrijzing en de aanhoudend ondermaatse inflatie, schrijft Simon Cox van BNY Mellon IM.
Premier Abe is vastbesloten daar verandering in aan te brengen. Zijn plannen zijn ambitieus. Zo heeft hij aangekondigd om het bbp met 20% te laten groeien. Een van de voorwaarden om hierin te slagen is dat de arbeidsproductiviteit flink stijgt.
Japan is futuristisch en nostalgisch tegelijk, innovatief en uiterst traag. De paradox is volgens Cox dat Japan het land van de robots en hi-tech oplossingen is, maar tegelijkertijd achterop loopt met de arbeidsproductiviteit. Deze bedraagt slechts twee derde van het niveau in de Verenigde Staten en ligt 20% lager in vergelijking met Taiwan, het land dat voorheen in de slipstream van Japan meegroeide.
Voordeel
Cox ziet een voordeel aan dit Japanse nadeel: er is dus duidelijk ruimte voor verbetering! Japan kan de productiviteit fors verbeteren door dezelfde verbeteringen toe te passen die andere ontwikkelde economieën reeds jaren geleden hebben doorgevoerd. “Deze hoogontwikkelde economie moet dringend een inhaalslag maken”, schrijft hij.
Die inhaalslag is niet nodig in human capital, of in de capital-output ratio. De grote tekortkoming is op het gebied van aanpassingsvermogen. Het ontbreekt in het land van de rijzende zon aan prikkels om bedrijven te reorganiseren en zo veel mogelijk gebruik te maken van technologische ontwikkelingen en verfrissende nieuwe organisatorische inzichten.
Passiviteit
Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso) is die passiviteit te wijten aan een gebrek aan concurrentie. In de overgereguleerde Japanse dienstensector worden bedrijven afgeschermd voor marktkrachten die normaal gesproken bedrijven dwingen om efficiënter gebruik te maken van arbeid en kapitaal.
Naast het gebrek aan competitieve ‘push‘ in de Japanse economie is er een nog groter gebrek aan ‘pull’ aan de vraagzijde. Japanse bedrijven werken nog steeds met grote groepen werknemers in onproductieve posities, waardoor veel werknemers kwalitatief onderbenut blijven.
Als de consumentenbestedingen aantrekken, de activiteit toeneemt en er meer vraag komt naar personeel, worden deze werknemers mogelijk uitgedaagd om hun tijd interessanter en lucratiever te besteden, meent Cox. Bedrijven moeten zich dan instellen op het functioneren zonder deze onproductieve werknemers, door wellicht dezelfde arbeidsbesparende technologieën in te voeren, die andere landen zich al lang geleden eigen hebben gemaakt.
