Het jaar 2014 was wederom een bewogen jaar. De wereldeconomie blijkt nog steeds een broze jufrouw die zich met een paraplu tegen de pest probeert te beschermen. Een aantal ontwikkelingen zorgde voor een ongezonde impact op het welbevinden van beleggers.
De niet-aflatende strijd in Oekraïne, de moorddadige opmars van het door IS uitgeroepen kalifaat in het Midden-Oosten en de eveneens angstaanjagende uitbarsting van ebola in West-Afrika gaf hen meer dan genoeg rillingen over het hele lijf.
Desondanks hadden met name aandelenbeleggers geen kalasjnikov of beschermende kleding nodig om zich te wapenen tegen deze rampspoed, zolang ze hun geld maar op de juiste beurs hadden ingezet. Acht toonzetters uit de beleggingsindustrie geven hun zienswijzen op wat er gaat komen in 2015.
Hoe zullen regio’s, sectoren en assets zich ontwikkelen? Waar vinden we de winnaars en waar vinden we de verliezers? Voorwaarts en vol goede moed marcheren we het nieuwe jaar in met hun marktverwachtingen, beleggingsideeën en visies op mogelijkheden om een andere weg in te slaan.
1. AANDELEN BLIJVEN VEERKRACHTIG
Peter van der Welle, strateeg bij Robeco
Het jaar 2014 had het jaar moeten worden van een geleidelijk maar toch overtuigend herstel van de mondiale economie dankzij een groei van 3%. De mondiale groei bleef echter steken op 2,6% in het derde kwartaal. Het herstel bleek broos en onevenwichtig, met de Verenigde Staten als positieve uitschieter.
Vooral het herstel van de Amerikaanse arbeidsmarkt was overtuigend, met een gemiddelde banengroei van 240.000 per maand en een daling van de werkloosheid van 6,7 naar 5,8%. De eurozone stelde teleur, mede door het afnemend producentenvertrouwen in Duitsland als gevolg van de spanningen rondom Oekraïne. Intussen daalde de inflatie verder door dalende energieprijzen.
Hoewel de Chinese economie met een indrukwekkende 7,3% de groeibriljant bleef van de mondiale economie, is de twijfel over de duurzaamheid van het huidige groeitempo toegenomen. Het brede hervormingsprogramma van de Japanse premier Shinzo Abe liet op zich wachten, waardoor ‘Abenomics’ nu overdadig leunt op kwantitatieve verruiming.
Het jaar 2014 bleek wederom een mooi jaar voor aandelen, onze voorkeur in de geadviseerde multi-asset allocatie voor 2014. De huisvisie dat de lange rente in de eurozone een “gematigde stijging” zou laten zien, kwam achteraf gezien te vroeg. Toch houden we voor 2015 rekening met een gematigde stijging van de lange rente door opverende groei, geholpen door lage olieprijzen en een goedkopere euro.
De deflatieangst in de markt zal niet verdwijnen, maar wel geleidelijk wegebben door stabilisatie van energieprijzen en een ruimhartig monetair beleid van de Europese Centrale Bank (ECB). Vastrentende waarden achten we in 2015 minder aantrekkelijk dan aandelen, waarbij ‘high yield’-obligaties nog onze voorkeur genieten vanwege relatief gunstige vergoedingen voor kredietrisico.
We verwachten in 2015 meer volatiliteit gezien de aanstaande renteverhoging in de VS en divergentie in monetair beleid, maar aandelen blijven in onze visie veerkrachtig. Aandelen zijn weliswaar aan de prijs, maar gezonde winstgroei en het ontbreken van aantrekkelijker alternatieven voor beleggers bieden ruimte voor een globaal rendement van tussen de 5 en 7%. Binnen aandelen hebben we een voorkeur voor Europa en Japan door relatief gunstiger waarderingen in vergelijking met de VS en betere vooruitzichten van de winstgroei door de verwachte depreciatie van de euro en yen versus de dollar.
2. HOUD KRITIEKPUNTEN GOED IN DE GATEN
Keith Wade, hoofdeconoom van Schroders
De beste kansen in 2015 liggen wat ons betreft op de aandelenmarkten, waar wij overwogen zijn in de Verenigde Staten en Japan. Het risico op deflatie in de eurozone en/of een escalatie van het conflict tussen Rusland en Oekraïne heeft ons ervan weerhouden een overwogen positie in de Eurostoxx in te nemen.
Tegelijkertijd blijven wij Bunds aanhouden als bescherming tegen deze staartrisico’s. Ook tegenover aandelen uit opkomende markten zijn we terughoudend, omdat we ons zorgen maken over de groei. De dreiging dat de Amerikaanse economie terugvalt, zou de risicoactiva in zijn algemeenheid schaden, maar omdat dit waarschijnlijk zou worden verzacht door maatregelen van de Fed, staat het zeker niet vast dat de S&P-index of de aandelenmarkten in het algemeen hier heel erg last van zullen gaan hebben.
Onze voorkeursmarkt is en blijft de VS, maar er zijn ook kritiekpunten die je goed in de gaten moet houden. De superieure groeikansen van de Amerikaanse economie zitten vaak al in de relatieve waarderingen verwerkt. Een opleving van de groei kan tot hogere winsten leiden, maar de marges zullen waarschijnlijk onder druk komen door de stijgende lonen. Bedrijven kopen minder aandelen terug, maar de ‘corporate activity’ zal waarschijnlijk toenemen omdat bedrijven hun sterke kasstromen gaan gebruiken voor fusies en overnames.
Vanwege de aanhoudende monetaire ondersteuning door sommige centrale banken zijn wij positiever over staatsobligaties gestemd dan vorig kwartaal. De Europese Centrale Bank (ECB) en de Bank of Japan (BoJ) hebben hun balans verder uitgebreid, terwijl de Fed in de VS zijn beleid iets heeft verkrapt. Gezien de lage obligatierendementen moeten we echter erkennen dat staatsobligaties onaantrekkelijk gewaardeerd zijn.
Wij blijven uitgaan van een geleidelijk herstel van de wereldeconomie, al zijn de recent gepubliceerde groei- en inflatiecijfers teleurstellend. Bovendien zouden geopolitieke risico’s ertoe kunnen leiden dat beleggers de veiligheid van deze beleggingscategorie weer opzoeken. Wat de afzonderlijke markten betreft, hebben we onze verwachtingen voor Amerikaanse staatsobligaties verhoogd naar neutraal.
Ondanks het vooruitzicht op beleidsnormalisatie houdt de Amerikaanse centrale bank zijn boodschap mild door erop te zinspelen dat de rentes mogelijk nog lange tijd laag gehouden worden. Er zal echter een moment komen dat de aanhoudende verkrapping op de arbeidsmarkt tot een stijging van de lonen en uiteindelijk de inflatie leidt. Tegen deze achtergrond moet de Fed beginnen de markt voor te bereiden op renteverhogingen.
3. EEN WERELD VAN VERSCHIL
Simon Wiersma, Investment Manager bij het ING Investment Office
De wereldeconomie is in 2014 weliswaar gegroeid, maar het groeitempo lag niet veel hoger dan in 2013. De matige economische groei, de lage inflatie en het stimulerende beleid van centrale banken schiepen voor obligaties de perfecte omstandigheden. Gelijktijdig zorgden diverse ontwikkelingen voor onrust.
Dat leidde tot een meer risicomijdende houding bij beleggers en een grotere vraag naar beleggingen met minder risico. Bijvoorbeeld staatsobligaties. Die leverden daardoor onverwacht goede rendementen op. Van onze ‘Visie 2014: Reken op minder crisis en meer groei’ is daardoor niet alles uitgekomen. De rendementen op aandelen waren tot begin december prima te noemen, al waren er wel grote verschillen tussen de regio’s Noord-Amerika, Europa, opkomende markten (waaronder China) en Japan.
Wij verwachten een verdergaand herstel van de wereldeconomie. De groei daarvan zal naar verwachting aantrekken tot 3,8%, zij het niet overal even sterk. Zo zal de economie in de opkomende markten sterker groeien dan die in de ontwikkelde markten. Ook zullen tussen de markten onderling grote verschillen blijven bestaan. Maar nog belangrijker is het verwachte verschil in beleid van de centrale banken. Die verschillen zullen gevolgen hebben voor de beurzen.
Voor 2015 zijn onze verwachtingen gematigd positief, waarbij we een duidelijke voorkeur hebben voor aandelen. Hoewel aandelen door de opgelopen waarderingen in absolute zin niet meer goedkoop zijn, zijn de winstgroeivooruitzichten redelijk gunstig en is de relatieve waardering ten opzichte van obligaties nog steeds aantrekkelijk.
Binnen aandelen hebben we op dit moment een voorkeur voor aandelen uit de regio Europa en zijn we minder enthousiast over de regio Asia Pacific (exclusief Japan). Verder zijn we positief over de aandelensectoren gericht op financiële waarden en informatietechnologie. Minder enthousiast zijn we over aandelen uit de sectoren telecommunicatie, nutsbedrijven en dagelijkse consumentengoederen.
Wereldwijd gezien zal het centralebankbeleid naar verwachting stimulerend blijven. Maar in de Verenigde Staten zal er toch wat opwaartse druk op de rentes ontstaan door het minder sterk stimulerende beleid van de Fed. We verwachten de eerste Amerikaanse renteverhoging ergens halverwege 2015. Daarvoor zal ook de rest van de obligatiemarkten in de wereld gevoelig zijn. We houden daarom vast aan onze onderweging van staatsobligaties.
Binnen obligaties zoeken we het rendement in subcategorieën als (hoogrentende) bedrijfsobligaties en obligaties uit opkomende markten. Kortom, 2015 wordt een wereld van verschil ten opzichte van 2014. Beleggers moeten rekening houden met een lager rendement dan waaraan zij de afgelopen jaren gewend zijn geraakt.
4. GA UIT VAN PAAR CHAOTISCHE MAANDEN
Tim Drayson, hoofdeconoom van Legal & General Investment Management (LGIM)
De aandelenmarkten zullen volgend jaar een totaalrendement genereren van meer dan 10% en daarmee beter presteren dan de obligatiemarkten. Dat hangt samen met een opleving van de Amerikaanse economie, waardoor de groei van de mondiale economie een tandje bij schakelt.
De groeipotentie van aandelen, in de meeste regio’s licht bovengemiddeld gewaardeerd, zal waarschijnlijk wel beperkt blijven tot de maximale groei van bedrijfswinsten (hoge enkele cijfers). Het totaalrendement zal echter aantrekkelijk zijn, mede omdat er qua dividendrendement in 2014 nauwelijks beweging is geweest. Dat zal naar verwachting in 2015 wel het geval zijn.
De vooruitzichten voor de rente op obligaties in 2015 hangen samen met de inflatie- en beleidsvooruitzichten. De aankopen van effecten door de Federal Reserve behoren nu tot het verleden en het vooruitzicht van loongroeigedreven druk op de consumentenprijzen zal waarschijnlijk gestage opwaartse druk op de obligatierente houden.
Tegen het eind van 2015 verwachten we daarom dat de rente weer zal uitkomen op de niveaus van pakweg twaalf maanden geleden. De autoriteiten zullen alles in het werk stellen om dit proces geleidelijk te laten verlopen, maar het risico bestaat van een paar chaotische maanden zoals we die ook hebben gezien in de periode van februari tot begin mei 2013, het zogeheten ‘taper tantrum’.
Kijkend naar 2015 is er een aantal significante risico’s. De wereldwijde schuldniveaus blijven een zorg, die versterkt kan worden door demografische ontwikkelingen en een afname van de productiviteit. Daarnaast kan een verdere daling van grondstofprijzen de inflatieverwachtingen ondermijnen, terwijl de inflatie al gevaarlijk laag is. Als derde risico noem ik de pogingen van de Fed om zijn beleid te normaliseren. Die kunnen het mondiale herstel verstoren, met name in de opkomende markten.
En dan is er nog China; de autoriteiten hebben daar tot nu toe gezorgd voor een vrij zachte landing, maar de groeivertraging aldaar kan natuurlijk alsnog ernstige problemen in het binnenlandse bankensysteem blootleggen. Al met al zou het wereldwijde bbp in 2015 met circa 3% moeten groeien tegenover 2,6% in 2014, met een zwakke economische activiteit in opkomende markten en de eurozone als voornaamste rem op het herstel.
5. DIVERSIFIËREN VAN RISICO’S IS RAADZAAM
Nadège Dufossé, Head of Asset Allocation bij Candriam
In 2015 zal er in onze optiek geen herhaling zijn van de uitstekende resultaten die het afgelopen jaar met obligaties zijn behaald. In hun zoektocht naar yield gaan investeerders daarom meer risico’s nemen op het gebied van ‘default’, liquiditeit en duur.
Het diversifiëren van die risico’s is aan te raden. Wij adviseren een investering van 55% in aandelen en 45% in obligaties en alternatieve beleggingsklassen aan. Ons streefrendement voor de aandelenallocatie ligt op hetzelfde niveau als in 2014. Met betrekking tot obligaties en ‘alternatives’ zullen we opnieuw gaan voor een strategie van ‘underweight’ voor overheidsobligaties en ‘credit’. Zodoende kunnen we meer richting andere activaklassen diversifiëren, zoals obligaties uit opkomende landen (harde valuta), ‘high yield’, alternatieve strategieën en valuta (Amerikaanse dollars).
Qua voorkeursregio’s kiezen we ook dit jaar voor de eurozone en Japan, die zich het komend jaar meer gesteund zien door de centrale banken. Het rendement op aandelen zal daar het hoogste liggen, met name door een te verwachten stijging van de winst per aandeel, terwijl de waarderingen voor die markten aantrekkelijk blijven. In de eurozone zou de groei van de winst per aandeel ondersteund moeten worden door een cyclisch herstel en depreciatie van de euro. In Japan stijgt de winst per aandeel door een meer significante monetaire verruiming en depreciatie van de yen.
Er zijn dit jaar wel meer politieke risico’s in Europa, waaronder de verkiezingen in perifere landen. Daarnaast zou de Europese Centrale Bank (ECB) best een actievere rol kunnen spelen in zijn strijd tegen deflatoire krachten. De recente val in olieprijzen heeft meer neerwaartse druk op de inflatie gezet, die begin 2015 negatief zou moeten uitkomen.
Wanneer het economisch herstel in de eurozone niet sterk genoeg is, zal de ECB echter wel actie ondernemen, vermoedelijk al in het eerste kwartaal van 2015. President Mario Draghi heeft duidelijk gezegd dat het de intentie is om de ECB-balans met 1 biljoen euro te versterken, hetgeen een volledige kwantitatieve verruiming met opkopen van overheidsobligaties suggereert.
6. AANDELEN AAN KOP IN SLAKKENGANGCYCLUS
Asoka Wöhrmann, Chief Investment Officer van Deutsche Asset & Wealth Management
De markten worden in 2015 vooral gestuurd door de verschillen in economische ontwikkeling en monetair beleid tussen enerzijds de eurozone en Japan, waar de centrale banken expansiever beleid gaan voeren, en anderzijds de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, waar het monetaire beleid juist krapper wordt.
Het herstel gaat langzaam: we noemen dit de slakkengangcyclus, waarin alles zich trager dan normaal ontwikkelt. Wie bij de huidige lage rente vermogensgroei wil realiseren, ontkomt er niet aan om, uiteraard gedisciplineerd, risico’s te nemen. Net als vorig jaar voorzien we dat de aandelenmarkt in 2015 de belangrijke beleggingscategorie blijft, mede vanwege het stimulerende monetaire beleid.
We verwachten rendementen omstreeks het langetermijngemiddelde. Dividend wordt de belangrijkste drijvende kracht achter de aandelenkoersen, ondersteund door bescheiden winstgroei. Europese aandelen zijn favoriet, vooral Duitse, die aantrekkelijk zijn gewaardeerd vergeleken met Amerikaanse aandelen. Bovendien keren Duitse bedrijven over 2014 naar verwachting een recordbedrag van 26,9 miljard euro aan dividend uit.
Toch zijn er in de VS ook mogelijkheden, als gevolg van de economische kracht en de verwachte stijging van de Amerikaanse dollar (vooral tegenover de euro). Amerikaanse IT-aandelen zijn interessant vanwege de investeringsplannen van bedrijven. Aandelen in de sector duurzame consumentengoederen zullen er in diverse regio’s van profiteren dat de lagere olieprijzen tot meer bestedingsruimte van huishoudens leidt.
De sector gezondheidszorg is na de recente koersstijgingen overgewaardeerd. Ook over aandelen in levensmiddelen en nutsbedrijven zijn we minder positief. In de loop van het jaar zal de euro-dollarkoers dalen tot rond 1,17, en op langere termijn is pariteit mogelijk.
Sommige valuta’s uit opkomende markten bieden ook interessante beleggingsmogelijkheden, maar het is van groot belang om daar selectief in te blijven. De vooruitzichten voor de Japanse yen bezien we sceptisch. In de eurozone komt geen deflatie. Europa is niet het nieuwe Japan.
Op de internationale obligatiemarkten zullen rendementen geleidelijk normaliseren, maar we voorzien geen verkoopgolf. Amerikaanse, Duitse en Japanse staatsobligaties bieden weinig rendementspotentieel. Daarvoor moet je bij obligaties uit de Europese periferie zijn, hoofdzakelijk in Italië en Spanje. Britse staatsobligaties gaan mogelijk als veilige haven fungeren. Vooral in bedrijfsobligaties zijn interessante mogelijkheden, onder meer in Amerikaanse ´high yield´. Wegens de grote hoeveelheid geherfinancierde kortlopende leningen verwachten we een lage wanbetalingsratio.
7. WEES VOORBEREID OP VOLATILITEIT
Fons Lute, beleggingsstrateeg bij BlackRock
Veel wijst erop dat de volatiliteit in het nieuwe jaar zal terugkeren. Dat maakt het voor beleggers van groot belang om zich in te dekken tegen het dalingsrisico en minder met de grote stroom mee te gaan.
Dat is een van de in het oog springende conclusies in de outlook voor 2015 (‘Dealing with Divergence’) van het BlackRock Investment Institute (BII). Het BII verwacht dat verschillen in monetair beleid en groeitrends de centrale thema’s van 2015 zullen zijn. In het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten zullen de monetaire teugels waarschijnlijk worden aangetrokken nu de groei herstelt en de situatie op de arbeidsmarkt verbetert. Maar elders (met name in Japan en de rest van Europa) zal het beleid naar verwachting versoepelen.
De nominale risicovrije rente zal waarschijnlijk ook op de langere duur laag blijven, een klimaat waarin beleggers moeite hebben om de benodigde inkomsten te vinden. Beleggers moeten op hun hoede zijn, aangezien de waarderingen in de meeste markten hoog zijn en het beleggersvertrouwen in het monetaire beleid groot is. Hierdoor omarmen veel beleggers nu momentumstrategieën. Met zulke waarderingen en een haast magisch vertrouwen in momentum kunnen vergissingen duur uitpakken.
Na een jaar met uitzonderlijk lage volatiliteit is het aannemelijk dat volatiliteit in het nieuwe jaar zal terugkeren. Die verandering zagen we de weken vóór de kerstdagen al optreden. Beleggers moeten stappen zetten om niet verrast te worden door hoge volatiliteit en synchroniciteit van de relatie tussen aandelen en obligaties. Japanse aandelen zien er aantrekkelijk uit, ze zijn relatief goedkoop en kunnen profiteren van de maatregelen van de Bank of Japan (BoJ). Ook bedrijfsobligaties, zoals Amerikaanse ‘high yield’-obligaties en Europese bankleningen, zien er goed uit. Dat geldt tevens voor obligaties van opkomende markten, zeker in lokale valuta.
Gezien de divergentie in groei in de opkomende markten moet men echter wel kieskeurig zijn. Europa wordt wel weer interessanter. Voor komend jaar kijken we bijvoorbeeld naar multinationals vanwege hun exportpotentieel en de sterke dollar die in hun voordeel werkt. Nederland is zich uit de liquiditeitsval aan het worstelen, maar dat is zeker niet voor alle Europese landen het geval.
8. GEMATIGDE GROEI, GEMATIGDE RENDEMENTEN
Roelof Salomons, hoofdstrateeg en Head of Allocation Team bij Kempen Capital Management(KCM)
De wereldeconomie bevindt zich op een pad van herstel naar een gematigde groei. Voor de komende jaren verwacht KCM dat de divergentie in het economisch herstel tussen regio’s nog verder toe zal gaan nemen. De Amerikaanse economie groeit structureel harder dan de Europese. De vooruitzichten voor de opkomende landen zijn zeer divers.
Omdat in 2014 waarderingen zijn opgelopen, worden we geconfronteerd met verwachte rendementen die sinds onze outlook van vorig jaar verder zijn gedaald. Evengoed zullen aandelen het op de lange termijn nog steeds beter doen dan staatsobligaties. Dat zal echter gepaard gaan met meer volatiliteit.
Wij worden selectiever in het nemen van risico. KCM verwacht lage rendementen op bijna alle beleggingscategorieën. Rendementen die lager zijn dan in het verleden en waarschijnlijk ook lager dan de doelstellingen. Omdat de rentes echter ook extreem laag zijn, betekent dit dat veel risicopremies nog aantrekkelijk zijn. Vooralsnog worden beleggers dus nog voldoende beloond voor het nemen van risico’s. Op korte termijn is dat zeker het geval, omdat de economische cyclus wereldwijd aantrekt en monetair beleid ruim blijft.
Hoewel het langzaam gaat, zullen rentes oplopen. Op de verwachting dat rentes zullen stijgen, wensen we zo min mogelijk renterisico in portefeuilles te hebben. We hebben een voorkeur voor aandelen. Binnen obligaties is er een voorkeur voor ‘investment grade’-bedrijfsobligaties versus staatsobligaties. ‘Alternatives’, zoals hedgefondsen, bieden ook aantrekkelijke mogelijkheden. Binnen aandelenmarkten houdt KCM vast aan een voorkeur voor Azië en Europa. Verwachte rendementen (in lokale valuta) zijn in die markten het hoogst.
Waarderingen zijn aantrekkelijk in Azië en er is sprake van aantrekkende groei. Andere opkomende markten zijn aantrekkelijk gewaardeerd, maar in hun groei beperkt. In Europa verdisconteren aandelenmarkten al een deel van het komende herstel, maar zit er nog ruimte in de winstgroei doordat winstmarges relatief laag zijn. Hetzelfde geldt ook voor Japan, waar de focus van het bedrijfsleven steeds meer gericht is op aandeelhouderswaarde. Amerikaanse aandelen zijn te duur: economische groei is positief, maar al verdisconteerd.
Aandelen in de VS hebben dus slechts beperkt opwaarts potentieel. De grootste bedreiging voor beleggers komt vanuit de obligatiemarkt en dan vooral risicovolle obligaties. Onder druk van lage beleidsrentes, toenemende regulering en ‘search for yield’ zijn vergoedingen lager dan normaal. Dit terwijl ‘leverage’ weer toeneemt en kredietwaardigheid afneemt. Hoewel het langzaam gaat, zullen rentes oplopen.
In de VS zal dat het eerst gebeuren en beleggers worden dan geconfronteerd worden met verliezen op gepercipieerd veilige obligaties. De liquiditeit zou wel eens een stuk minder kunnen zijn dan waarop gerekend wordt. Als laatste neemt onze bezorgdheid met betrekking tot schuldpapier uitgegeven door opkomende landen toe. Met name de landen die voor financiering van hun lopende tekorten afhankelijk zijn van dollars, zijn kwetsbaar.
Bekijk nog eens wat zes smaakmakers op het gebied van professioneel beleggen wel en niet zagen zitten wat betreft regio’s, sectoren en assets voor het jaar 2014.
