We gaan bijna honderd jaar terug in de tijd in Nederland. Een tijd waarin vrouwen eigenlijk maar één recht hadden: het aanrecht. Mannen waren de baas in huis, zorgden dat er brood op de plank kwam én regelden de bankzaken. Maar daar was een medewerkster van de Rotterdamsche Bankvereeniging het niet mee eens.
Beleggen is nog steeds een mannenwereld. Daarvoor hoeven we geen eeuw terug. Toch blijkt uit onderzoeken vandaag de dag keer op keer dat je beleggen om tal van redenen beter over kunt laten aan vrouwen. Pakweg honderd jaar geleden was je ongetwijfeld hard uitgelachen als je een dergelijke bewering durfde uit te spreken. Bespottelijk gewoonweg, zo werd gedacht.
Vrouwen waren er om kinderen op de wereld te zetten en piepers te jassen. Aan dergelijke geëmancipeerde uitingen was men in de jaren dertig overduidelijk nog niet toe. Hoe de zaken er in die tijd voorstonden, blijkt uit een artikel dat een journalist van De Telegraaf optekende in 1930. In het verhaal stelt hij de vraag of het wel nodig is dat de vrouw enig begrip heeft van geldbeleggingen.
Voor falen behoeden
De schrijver van het stuk gaat op de koffie bij de initiatiefnemer van de allereerste Vrouwenbank. Dat was Clara Meijers. Die bank werd opgericht door de Rotterdamsche Bankvereeniging (Robaver) in Amsterdam op 1 november 1928. Het idee erachter was dat vrouwen ook de mogelijkheid kregen om hun bankzaken zelf te regelen.
Meijers (1885-1964) was haar tijd ver vooruit. Al in 1913, nog voor invoering van het algemeen kiesrecht, legde ze een plan aan de directie voor om een vrouwenbank op te richten. Niet om de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen te verkleinen. Althans, over die boeg gooide de (ongetwijfeld mannelijke) journalist van De Telegraaf het in het interview dat hij met Meijers schreef. Volgens hem werd het door veel vrouwen in die tijd als een blijk van falen gezien dat ze niet wisten hoe met bankzaken om te gaan.
Eerste Feministische Golf
Toch speelde de strijd voor meer vrouwenrechten wel degelijk een rol toen Meijers het voorstel in 1913 voor de eerste keer indiende. Het was de tijd van de Eerste Feministische Golf, van Aletta Jacobs en Wilhelmina Drucker. De bank moest er komen om onbemiddelde vrouwen die een eigen zaak of bedrijf wilden beginnen kredieten te verlenen.
Toen de Vrouwenbank in 1928 eenmaal een feit was, bleek de nadruk toch vooral op basiszaken en geven van voorlichting te liggen. Zo moesten gehuwde vrouwen vanwege de huwelijkswet bijvoorbeeld eerst door hun echtgenoot gemachtigd worden, voordat ze financiële verrichtingen konden doen. Naar buiten toe werd vooral het beeld geschetst van een veredeld theekransje.
Naast het verrichten van financiële transacties was voorlichten een belangrijk onderdeel. Daarover vertelt Meijers in het genoemde interview: “En zelfs zeer uitgebreide voorlichting, wat uit den aard der zaak bij andere banken, die hoofdzakelijk bezocht worden door mannen die in het bankwezen bekend zijn, niet voorkomt. We vermijden daarbij zoveel mogelijk de gangbare uitdrukkingen die in het effectenbedrijf voorkomen, en geven daarvoor in de plaats verklaringen die voor den leek vatbaar zijn.”
Het einde
Het was dus niet zo dat vrouwen mannen wilden aftroeven of op grote schaal aan het beleggen waren, maar het ging vooral om het openen van een rekening en het regelen van eenvoudige bankzaken. Het feit dat er een bank speciaal voor vrouwen kwam, was in die jaren al heel bijzonder. Kranten en tijdschriften in heel Europa besteedden er aandacht aan.
Ook vandaag de dag bestaan er nog banken speciaal voor vrouwen, onder meer in Iran en India, waar gelijkheid tussen man en vrouw nog geen vanzelfsprekendheid is. In Nederland bestaat de Vrouwenbank al jaren niet meer, al hield de bank het nog behoorlijk lang vol. Pas in 1971 was het over en sluiten. Er was gewoonweg geen behoefte meer aan een aparte vrouwenbank. Wat in de tijd van de Eerste Feministische Golf vernieuwend en vooruitstrevend was, bleek in de jaren zeventig, toen de vrouwenemancipatie opnieuw hoogtij vierde, hopeloos ouderwets.
