De begrotingspolitiek staat weer volop in de belangstelling. De Verenigde Staten zitten in een patstelling en iedereen vindt wel iets van het begrotingsbeleid van de Duitsers. Jeremy Lawson en James McCann , macro-economen bij Standard Life Investments, doen uit de doeken wat zij ervan vinden.
De VS profiteert van de cyclische opleving en ziet daardoor het begrotingstekort teruglopen. De voorspellingen zijn echter dat de trend van dalend tekort in 2018 omslaat in een stijgend tekort, omdat de inkomsten uit de pas gaan lopen met de oplopende kosten voor de staatsschuld als de rente stijgt en de hogere kosten voor Medicare en Social Security.
“Mocht de economie terugzakken in een recessie ergens tussen nu en 2025 dan dreigt de staatsschuld substantieel op te lopen”, zo schrijven Lawson en McCann in wekelijkse nieuwsbrief. “Momenteel zit een hervorming van de overheidsbegroting gevangen tussen een Democratische president in het Witte Huis en een Republikeinse meerderheid in Senaat en het Huis van Afgevaardigden.”
Hierin kan pas verandering optreden na de presidentsverkiezingen van 2016, stelt het economische tweetal. “Echter, als Hillary Clinton het Witte Huis verovert, en de kans daarop is niet onwaarschijnlijk, terwijl de Republikeinen in het Congres aan de macht blijven zal er helemaal niets veranderen.”
Onderwijl heeft in Europa iedereen wel een mening over het fiscale beleid van de Duitsers. Mario Draghi, president van de Europese Centrale Bank (ECB), en vele anderen roepen om extra stimulans van de vraag door hogere publieke bestedingen. “Maar Duitsers zijn wars van een hoge staatsschuld en voelen zich comfortabel bij een begrotingsoverschot”, aldus McCann en Lawson.
In 2009 heeft de Duitse regering een wet aangenomen, met daarin een noodrem op de staatsschuld. Er is een twee derde meerderheid nodig om daarvan af te wijken. In die wet is vastgelegd dat de overheid niet mag lenen om daarmee investeringen te financieren. “Lage investeringen hebben echter effect op de aanbodzijde van de economie. Daardoor kan Duitsland niet grote infrastructurele projecten starten als stimuleringsmaatregel, zonder dat daar een sluitende begroting voor is. Uitzondering op de regel is alleen mogelijk in tijden van crisis.”
De conservatieve begrotingspolitiek van de oosterburen heeft effect op de rest van de eurozone en is ook zichtbaar in de fiscale verdragen die gesloten zijn. “Toch blijkt Europa flexibel om te kunnen gaan met deze regels, getuige de ruimte die Frankrijk en Italië krijgen om er vanaf te wijken. Europa lijkt wel wat geleerd te hebben van de rigide bezuinigingsdrift in de periode 2011-2013.”
