De olieprijs is ongelooflijk gedaald per vat, voor inflatie gecorrigeerd het laagste niveau sinds augustus 2005. De sterke daling sinds juni stimuleert de wereldeconomie waarschijnlijk door hogere consumentenbestedingen. Consumenten- en transportaandelen kunnen hiervan profiteren, evenals de economieën van opkomende olie-importerende landen zoals India en Turkije.
Er zullen echter ook verliezers zijn. Als de olieprijs verder daalt, kunnen de economische problemen in Rusland en Venezuela nog groter worden. Dalende olieprijzen zijn zeldzaam in perioden waarin de wereldeconomie groeit. De laatste keer dat de olieprijs zo sterk kelderde als de afgelopen tijd was na de Aziatische crisis in 1998.
Toen daalde de wereldwijde vraag naar olie op jaarbasis met rond 5%, terwijl de vraag nu met 0,75% toeneemt. Afgezien van 1998 is dit de grootste daling van de olieprijs buiten een recessie in de afgelopen twintig jaar. Scherpe dalingen van de olieprijs worden gewoonlijk veroorzaakt door een sterke daling van de vraag. De oorzaken van de recente daling zijn echter complexer.
Amerikaanse revolutie
De dalende vraag is duidelijk een factor. De wereldeconomie groeit, maar matig, terwijl de Chinese overschakeling van een exportgebaseerde economie naar een economisch model gebaseerd op de binnenlandse vraag ook leidde tot een lager dan verwachte Aziatische vraag naar energie. Ook de snel dalende import van de Verenigde Staten speelt een rol. Dit jaar importeerde het land gemiddeld 7 miljoen vaten olie per dag, meer dan een derde minder dan op het hoogtepunt en 17% minder dan in 20122.
Wij menen echter dat factoren aan de aanbodzijde belangrijker zijn dan de zwakkere vraag. In de VS heeft de schaliegasrevolutie de situatie drastisch veranderd. Dankzij schaliegas worden de VS in 2019 waarschijnlijk de grootste olieproducent ter wereld. De afgelopen zeven jaar steeg de productie met 70%. Ondanks het stijgende aanbod van elders, hebben de Opec-landen nog steeds niet besloten om hun eigen productie te verlagen.
Sommige waarnemers stellen zelfs dat Saudi-Arabië, de huidige grootste olieproducent, toestaat dat de olieprijs daalt om druk te zetten op zijn Amerikaanse concurrenten, die vanwege hun ontwikkelingskosten hogere prijzen nodig hebben. De huidige olieprijs ligt onder het break-even prijsniveau voor Saudi-Arabië, het niveau waardoor de begroting een tekort gaan vertonen.
De buitenlandse activa van bijna 100% van het bbp van het land geven het echter de mogelijkheid om een langere periode van lage olieprijzen goed door te komen. Daarnaast kunnen de toenemende geopolitieke spanningen tussen de VS en Rusland en Saudi-Arabië en Iran ook leiden tot een hogere volatiliteit van de olieprijs.
Positief doorslaggevend
Wij menen dat de lagere olieprijs een positieve economische impact heeft. We ramen dat de daling van 30% sinds juni waarschijnlijk rond 0,5 procentpunt toevoegt aan de wereldwijde economische groei. Volgens onze berekeningen zou de economische groei volgend jaar kunnen stijgen naar 3,2%, vanaf de 2,7% die voor dit jaar worden verwacht.
Consumenten hebben hier het meest baat bij, vooral in de VS. Aangezien rond 9% van hun uitgaven aan energie zijn gerelateerd (hoewel hier ook een veelheid van energieproducten buiten olie toe behoort), hebben zij meer vrij besteedbaar inkomen aan het begin van feestdagenperiode. Consumentenbestedingen zijn goed voor ongeveer 70% van het Amerikaanse bbp. Europa en Japan (netto ook grote olie-importeurs) zullen naar verwachting volgend jaar de positieve gevolgen ondervinden.
Wij verwachten dat de inflatie wereldwijd tot 0,2 procentpunt lager zal uitkomen. In de eurozone, waar de inflatie al hardnekkig laag is, kan de dalende olieprijs de Europese Centrale Bank (ECB) echter meer ruimte geven om offensieve stimuleringmaatregelen te nemen, teneinde de economie te ondersteunen en het deflatierisico te verminderen. Naar onze mening kan dit gunstig zijn voor de wereldeconomie als geheel, vooral omdat de Amerikaanse Federal Reserve de rente in de loop van volgend jaar waarschijnlijk zal verhogen.
Zelfs als de olieprijs zich in de nabije toekomst stabiliseert, is de huidige ontwikkeling al gunstig voor de consumentgerelateerde en de transportsector. En als de olieprijs inderdaad niet verder daalt, kunnen energieaandelen interessante kansen bieden. Zij zijn momenteel impopulair en overdreven verkocht en vormen de goedkoopste sector in onze samengestelde waarderingsscore.
Opkomende winnaars en verliezers
In de opkomende markten versterkt de dalende olieprijs waarschijnlijk de divergentie tussen fabrikanten en olie-producerende landen. Uit onze analyse blijkt dat de Filipijnen, Maleisië en India waarschijnlijk het sterkst profiteren van de daling van de olieprijs. Ook Taiwan en Zuid-Korea zijn netto-importeurs van olie en zullen positieve economische effecten voelen.
Veel opkomende markten, waaronder Indonesië en India, benutten de kans die de olieprijsontwikkeling biedt om structurele veranderingen te versnellen door de afbouw van energiesubsidies. Volgens onze score die opkomende markten rangschikt op basis van maatstaven als waardering, groei en valuta’s profiteert Colombia het sterkst als de olieprijs niet verder daalt.
De grootste verliezer is Rusland, ’s werelds op een na grootste energie-exporteur. De olie-export draagt 13% bij aan het Russische bbp. Als gevolg hiervan kan de roebel, die dit jaar al ruim een derde van zijn waarde tegenover de dollar verloor, nog verder onder druk komen te staan.
Latijns-Amerika’s grootste exporteur, Venezuela, dat voor 96% van zijn valutaopbrengsten van olie afhankelijk is, is ook kwetsbaar. Het land worstelt al met een jaarlijkse inflatie van meer dan 60% en een chronisch tekort aan basisgoederen.
Niet stabiliseren
De olieprijs blijft waarschijnlijk volatiel. Wij verwachten echter dat deze zich op korte termijn zal stabiliseren, alvorens volgens jaar geleidelijk weer te stijgen in lijn met de herstellende wereldeconomie. De prijzen verder op de futurescurve zijn tegenover de prijzen voor de korte termijn stabiel gebleven. Dit wijst erop dat de scherpe daling een tijdelijk fenomeen is.
Een andere potentiële katalysator voor het herstel van de olieprijs is Opec. De Opec-landen kunnen hun productie verminderen, maar wij menen niet dat de groep een productieverlaging kan overeenkomen die groot genoeg is om de verhouding tussen vraag en aanbod belangrijk te veranderen.
Luca Paolini is Chief Strategist van Pictet Asset Management. Aanvullende analyse werd geleverd door Supriya Menon en Philippe Pol.
