Het jaar 2016 zou wel eens een jaar van de reflatie kunnen worden, net als 1999 toen de Amerikaanse Federal Reserve zijn beleid versoepelde en de wereldwijde groei na jaren van financiële crises op de opkomende markten eindelijk voet aan wal kreeg.
De cruciale elementen bij de reflatie-evolutie van vandaag zijn enerzijds de trend bij de Fed om de renteverwachtingen in te tomen en anderzijds de recente fiscale stimulansen in China. Die beleidswijzigingen kunnen de Amerikaanse dollar verzwakken, de basisproducten stimuleren en de wanverhouding tussen besparingen en investeringen helpen te herstellen.
Die wanverhouding zorgde bijna een decennium lang voor extreem lage groeicijfers op wereldvlak. Een les basiseconomie leert ons dat landen besparingen nodig hebben als compensatie voor investeringen om de niet-inflatoire groei te ondersteunen. Vóór de crisis in 2007-08 werd de wereldeconomie gekenmerkt door bovenmatig lenen en een bovenmatige consumptie aan Amerikaanse kant en bovenmatige besparingen en een overproductie in Azië.
Op de klippen
In de Verenigde Staten leidden lenen en consumptie tot het huidig begrotingstekort. In Azië inclusief China is daarentegen het huidige begrotingsoverschot veroorzaakt door besparingen en productie. Maar na 2008 liepen die relaties op de klippen. De VS beperkte het lenen en beperkte de consumptie. En Azië/China kenmerkte zich door een toenemende overcapaciteit.
Dit alles bij elkaar opgeteld, had als resultaat dat de prijzen daalden en dat de wereldhandel in het slop kwam. Door de beperkte uitgaven in de westerse wereld hebben de besparingen de investeringen ruimschoots overtroffen. Dat heeft geleid tot een toenemende deflatiedruk en een wereldwijde recessie op het vlak van handel en productie.
Omwenteling
Dit jaar zou de situatie kunnen veranderen. In China zou namelijk een meer expansief muntbeleid de totale vraag kunnen ondersteunen, waardoor men de bovenmatige besparingen kan afbouwen. Dat is een snelle ommekeer, aangezien het land pas vorig jaar zijn beleid verscherpte. Op 4,35% heeft de Chinese rentevoet nog altijd ruimte om te dalen. De echte leenkosten liggen namelijk nog altijd boven 7%.
Een verdere monetaire versoepeling kan wel leiden tot een devaluatie van de Chinese munt, en dus tot meer wispelturigheid op de wereldmarkten. Als China zijn munt stabiel wil houden, is de fiscale stimulansen vergroten en de dalende groeiverwachtingen omkeren de enige oplossing.
Aan de andere kant van de Pacific, in de VS, is een soepeler monetair beleid noodzakelijk om de opmars van de Amerikaanse dollar in te tomen, want ook die situatie blijkt een belangrijke bron van monetaire beperkingen voor zowel de VS als de rest van de wereld. De sterke dollar heeft namelijk de winst van Amerikaanse ondernemingen ondermijnd, wat een potentiële bedreiging voor de Amerikaanse economie vormt. In dat opzicht is de recente koerswending van de Fed naar de gematigde zijde de juiste keuze.
Verwarring
De negatieve rentevoeten die de twee centrale banken in Europa en Japan hebben vastgelegd, brengen ongewenste gevolgen met zich mee. Die zaaien namelijk verwarring op de kortetermijngeldmarkten en benadelen de banken door hun winstmarges te belasten. Het belang van die situatie blijft hoe dan ook relatief. Het zijn namelijk nog altijd China en de VS die gezien hun omvang en groeimomentum de sleutels tot de wereldwijde groei in handen hebben.
Toch kan de beslissing van de Europese Centrale Bank (ECB) om bedrijfsobligaties aan te kopen in het kader van zijn kwantitatieve versoepelingsprogramma helpen om de spread van die obligaties te verkleinen. De ECB moet ook obligaties van lage kwaliteit aankopen en niet alleen die met de hoogste kredietratings, wat momenteel het plan is.
Op langere termijn moeten landen hun heil zoeken in het activeren van een fiscaal beleid om de economische activiteiten te regelen, aangezien de monetaire stimuli op hun laatste benen lopen. Bovendien hebben ze bij een rentevoet van 0% weinig manoeuvreerruimte. En nog minder als die rente negatief wordt. Het goede nieuws is dat het dit jaar eindelijk kan gebeuren en mogelijk risicodragende activa kan ondersteunen.
