De loonkosten per gewerkt uur zijn in Nederland vorig jaar met 3,1% gestegen. Zowel in 2013 als in de periode 2003-2013 deed de sterkste stijging zich voor in de financiële sector. In de periode 2003-2013 namen de loonkosten met ruim een kwart toe.
Gecorrigeerd voor veranderingen in de samenstelling van de groep werknemers was de loonkostenstijging 20,5%. Dit is vrijwel evenveel als de inflatie in die periode. Dat blijkt uit gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
De stijging van de loonkosten per gewerkt uur in Nederland als geheel is de grootste sinds 2008. De toename loopt echter wel sterk uiteen als we kijken naar bedrijfstak. Terwijl ze in de financiële dienstverlening met 8,8% t toenamen, bleef de stijging in het onderwijs steken op 0,2%.
De hoge stijging van de loonkosten per gewerkt uur bij financiële instellingen komt deels doordat enkele grote banken extra stortingen deden voor pensioenen. Maar daarnaast namen ook de brutolonen in deze bedrijfstak in 2013 meer toe (5,4%) dan het gemiddelde van 2,4%.
Veranderingen in personeel
De stijging in de gemiddelde loonkosten is voor een deel het gevolg van veranderingen in de samenstelling van het personeelsbestand. Doordat mensen in dienst treden of vertrekken kan de gemiddelde leeftijd van werknemers bijvoorbeeld omhoog of omlaag gaan, of kan het opleidingsniveau van het personeel veranderen.
Als gecorrigeerd wordt voor dergelijke veranderingen, dan komt de zuivere stijging van de loonkosten per gewerkt uur in 2013 op 2,5% uit. Dit is de stijging van de prijs van arbeid. Het verschil met de gemiddelde stijging van de loonkosten per gewerkt uur is het zogeheten structuureffect, dat in 2013 op 0,6% uitkwam, en dat de invloed van de veranderende samenstelling van het personeel weergeeft.
De laatste tien jaar bedroeg het structuureffect gemiddeld 0,5% per jaar. Het structuureffect was in 2009 en 2010 relatief groot. Dit komt doordat werkgevers in crisisjaren weinig nieuwe werknemers aannemen, die doorgaans relatief goedkoop zijn. In jaren dat het aantal banen van werknemers sterk toeneemt, zoals in de periode 2006-2008, is het structuureffect klein.
De instroom van nieuwe werknemers drukt de stijging van de loonkosten per gewerkt uur. Omgekeerd geldt dat zodra het aantal banen van werknemers afneemt, het structuureffect juist relatief groot is, omdat betrekkelijk weinig nieuwe werknemers worden aangenomen.
Ontwikkeling van de kosten
De totale loonkosten per gewerkt uur zijn de afgelopen tien jaar het sterkst gestegen in de bedrijfstak financiële dienstverlening, waar de stijging uitkwam op 39%. Daarentegen bleef de stijging in de horeca beperkt tot 12%. Een deel van dit verschil komt door veranderingen in de opbouw van het werknemersbestand. In de financiële dienstverlening was het structuureffect het grootst (12%), terwijl het structuureffect het kleinst was in het onderwijs (0,2%) en de horeca (2,8%).
Bij de financiële instellingen is het aantal banen van werknemers de laatste tien jaar met 31.000 afgenomen door bezuinigingen en technologische vooruitgang. Door internetbankieren en digitalisering van werkzaamheden zijn veel lager betaalde functies verdwenen.
Na correctie hiervoor blijkt de loonkostenstijging het grootst te zijn geweest in het onderwijs (ruim 34%), gevolgd door de zorg en het openbaar bestuur (beiden 27%). De financiële instellingen volgen dan op de vierde plaats, met een stijging van de prijs van arbeid met 24%.
