Het beleggingseffect van tektonische verschuivingen

Toen Joe Biden werd verkozen, werd er wereldwijd een zucht van verlichting geslaakt. Eindelijk waren ‘we’ verlost van een president die de wereld uit elkaar dreef.

In de tijd dat Trump aan de macht was, stond een handelsoorlog regelmatig bovenaan het lijstje van grootste kopzorgen van beleggers. De ingestelde tariefsverhogingen zouden een negatieve impact op de wereldeconomie hebben.

We zijn nu een jaar verder en inmiddels weten we beter. Joe Biden probeert veel beleidswijzigingen van Trump terug te draaien. Het Chinabeleid hoort daar niet bij. De regering gaat op dezelfde voet voort. In China zien we steeds meer een soort van nationalisme ontstaan door bewustwording van de economische en defensiekracht. Die kracht moet worden benut.

Bedrijven tussen hamer en aambeeld

Veel internationale bedrijven hebben vestigingen over de hele wereld. Grote kans dat ze activiteiten hebben in landen die met elkaar wedijveren (op wat voor manier dan ook). Er zijn genoeg voorbeelden.

HSBC is een bedrijf dat wordt verdrukt door deze tektonische verschuivingen op het toneel van de wereldpolitiek. Het bedrijf had zijn hoofdkantoor in Londen, maar het grootste gedeelte van de omzet komt uit China en Hongkong. Het bedrijf moest aan de Amerikaanse Department of Justice informatie aanleveren over de CFO van het Chinese Huawei. Op basis van deze informatie kon zij in Canada in 2018 worden aangehouden.

Anderzijds heeft HSBC de bankrekening van de Hongkongse activist Ted Hui opgezegd, naar aanleiding van een verzoek van de Hongkongse overheid. De CEO moest daarover verantwoording afleggen aan het Engelse parlement. De bank beseft nu dat het geen twee heren kan dienen en gaat waarschijnlijk het bedrijf splitsen in een Aziatische bank en één voor de rest van de wereld. Naar verwachting zal het bedrijf zich in de komende jaren opsplitsen.

Het een en ander is één van de redenen achter de enorme underperformance van HSBC versus sectorgenoten.

HSBC in USD en wereldbankenindex

Een ander voorbeeld is ASML. De Amerikaanse regering verbiedt de levering van chipmachines aan China. Op zich vreemd dat de Amerikaanse regering vindt dat ze wat te zeggen heeft over een Nederlands bedrijf.

Apple heeft het afgelopen jaar Koreaanse apps op iPhones in China verwijderd, omdat het de Chinese overheid misschien niet zou aanstaan.

LinkedIn moest zich terugtrekken uit de Chinese markt, omdat de Chinese regering het niet toeliet data te verzamelen over Chinese gebruikers. LinkedIn had toen 54 miljoen gebruikers en was erg succesvol in China. Hiermee is in één keer het volledige bedrijfsmodel weg.

Chinese overheidsmedewerkers en defensiepersoneel mogen niet meer in een Tesla rijden. Als tussenmaatregel moeten de huidige bezitters van een dergelijke Amerikaanse auto hun voertuigen buiten het overheidsterrein parkeren. Dit alles om te voorkomen dat de Amerikaanse overheid via de Tesla’s zou kunnen spioneren. Het succesvolle imago van de autofabrikant zorgt ervoor dat de Chinese consument Tesla nog steeds als een statussymbool ziet. Maar de vraag is hoelang dat duurt als de Chinese overheid strenger wordt.

En dan een laatste voorbeeld hoe gevoelig de Chinese autoriteiten kunnen zijn: toen een analist van UBS het had over Chinese varkens in een rapport over de varkenspest, verloor de bank direct een aantal grote Chinese bedrijven als klant.

Maar het is niet alleen China die Amerikaanse bedrijven aanpakt. De Chinese wet geeft aan dat alle Chinese bedrijven data moeten overhandigen aan de regering als daarom wordt gevraagd. Ook als het data van bijvoorbeeld Amerikanen zijn. Het Chinese bedrijf TikTok, onderdeel van ByteDance, zag zich genoodzaakt de data te verplaatsen van China naar de Verenigde Staten (VS) en Singapore. Ongetwijfeld zullen er in de toekomst strengere Amerikaanse maatregelen komen.

Defensie

Ook op defensiegebied zijn er de afgelopen jaren dingen veranderd en dat heeft economische consequenties. De VS zijn duidelijk minder geïnteresseerd om overal ter wereld politieagent te spelen. Een rol die door andere grootmachten zoals Rusland en China graag wordt overgenomen. De spanningen in de Zuid-Chinese zee nemen dan ook zienderogen toe. Het aantal keren dat het Taiwanese luchtruim is geschonden door Chinese legervliegtuigen is sterk gestegen. Afgelopen zomer was dat in één week maar liefst 150 keer. Dat gaat gepaard met steeds hardere taal vanuit China, dat aangeeft dat Taiwan toch echt bij China hoort. Zonder Amerikaanse hulp is Taiwan verloren. In een recent rapport van het Amerikaanse Ministerie van Defensie werd aangegeven dat ook op nucleair wapengebied China steeds verder aan het uitbreiden is. Er wordt een verviervoudiging van het Chinese nucleaire rakettenarsenaal verwacht. Besef wel dat dit ministerie er alle baat bij heeft zaken erger voor te stellen dan de werkelijke toestand.

Beurswaarde ASML

Maar door dit alles maken meer en meer bedrijven zich zorgen hoe afhankelijk ze zijn van Taiwanese productie. TSMC is bijvoorbeeld ‘s werelds grootste chipproducent. De risico’s van een dergelijke productieconcentratie zijn in de afgelopen jaren steeds duidelijker geworden. En dat kwam niet alleen door de Chinese agressie, maar ook door problemen in de toeleveringsketen die aan het licht kwamen tijdens de coronacrisis. En een ander in het oog springend voorbeeld was de Evergreen die vastzat in het Suezkanaal, waardoor tijdelijk de hele wereldhandel tot stilstand kwam. Vrijwel iedere regio, de VS, de Europese Unie en Japan hebben zich duidelijk uitgesproken dat ze in de toekomst zelfvoorzienend willen zijn qua semiconductorproductie. Als er overal ter wereld semiconductors worden gemaakt, betekent dat minder efficiëntie en dus minder winst. Behalve als je degene bent die deze semiconductormachines aanlevert, zoals het eerdergenoemde ASML.

Marktaandeel Lithium Iode batterijen

Ook in andere essentiële groeimarkten zien we dat de diverse regio’s inzetten op eigen groei. Batterijen is een dergelijke markt. China heeft bijvoorbeeld meer dan driekwart van de markt voor Lithium Iode batterijen in handen. Als landen streven naar minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen is dit een essentiële vervangende technologie.

Grondstoffen

Ook op het gebied van grondstoffen blijkt duidelijk dat China een andere politiek voert dan de westerse landen. In Afrika en Zuid-Amerika worden grote delen van de economie geconfisqueerd onder goedkeuring van corrupte machthebbers. Waar in westerse landen corruptie niet wordt geaccepteerd, is dat in China geen probleem. Hoe meer grondstoffenproductie in handen van China komt, hoe groter het probleem in de toekomst wordt.

Beursnoteringen

Ook op het gebied van beursnoteringen trekken partijen zich terug op eigen grondgebied. Jarenlang was de beurs van New York een welkome bron van financiering voor veel Chinese bedrijven. Deze bedrijven brachten ook relatief veel beursschandalen met zich mee. Daarom is de regelgeving betreffende publicatieplicht aangescherpt. De Chinese regering vindt een dergelijke gang van zaken niet wenselijk, waardoor er een flinke uittocht van Chinese bedrijven is naar de beurzen van Hongkong en Shanghai. Dat heeft op lange termijn wel implicaties voor de financiering van deze bedrijven. Het groeipotentieel van deze Chinese bedrijven is hierdoor beperkt.

Macro-economische impact

Als er onder invloed van deze geopolitiek deglobalisatie plaatsvindt, zal dat een grote impact op de economie hebben. Iedere regio zal zijn eigen productiecapaciteit op willen bouwen. Op lange termijn heeft dat een deflatoir effect. Hoe meer capaciteit, hoe meer aanbod, hoe lager de prijzen. Aan de andere kant heeft de enorme productie-uitbesteding aan China jarenlang lagere prijzen in de hand gewerkt. Denk maar eens aan de prijsimpact van Ali Expres of Action die door de goedkope Chinese import ultiem lagere prijzen konden rekenen. Dat deflatoire effect zal juist verdwijnen. Ook zal een groter deel van het overheidsbudget naar defensie moeten gaan om de eigen belangen te verdedigen. Hoe meer er naar defensie gaat, hoe minder er aan andere aspecten kan worden uitgegeven. Een land als Nederlands met veel internationale bedrijven en lage defensie-uitgaven heeft daardoor relatief veel te verliezen.

Conclusie

Geopolitieke spanningen zijn van alle tijden. Als basisregel is het verstandig om er niets mee te doen. Op macro-economisch gebied spelen er tegengestelde krachten, die enerzijds inflatoir en anderzijds deflatoir uitpakken. Deze krachten zullen zich redelijk in evenwicht houden en per saldo zal er een beperkt effect op inflatie en daarmee uiteindelijk op de rente zijn.

Wij zien de afgelopen jaren echter een structurele verschuiving naar het uit elkaar groeien van de diverse regio’s. Samenwerking levert het meest efficiënte resultaat op, maar mocht er slechts voor het eigen gewin worden gegaan, dan houdt het op.

Het is een feit dat geopolitiek een risico vormt, waardoor sommige bedrijven geraakt zullen worden en enkele ervan profiteren.

Beleggers moeten rekening houden met hoe gevoelig bedrijven zijn voor deze spanningen. Als een bedrijf vermorzeld wordt in deze verschuiving van geopolitieke tektonische platen kan het leiden tot een slecht of desastreus resultaat.