Toen Brazilië in 2009 werd aangewezen als organisator van de Olympische Spelen in 2016, had niemand de situatie kunnen voorzien waarin het land nu verkeert. De economie floreerde en Rio de Janeiro kreeg de voorkeur boven Tokyo, Madrid en het door Obama gesteunde Chicago.
De Braziliaanse president Dilma Rousseff zei destijds dat de Spelen een nalatenschap voor de bevolking van Rio zouden zijn, niet tot verspilling van overheidsgeld of geldverslindende projecten zouden leiden en meer zouden opleveren dan beloofd. Maar aan de vooravond van het sportevenement zijn de vooruitzichten een stuk minder euforisch, eerder somber en grimmig, aangezien Brazilië worstelt met de diepste recessie ooit, politieke onrust, sociale instabiliteit en een uitbraak van het zikavirus.
De politieke klasse van het land is verlamd nu Rousseff, wier populariteit op een absoluut dieptepunt is beland, zich geconfronteerd ziet met een afzettingsprocedure. De politieke klasse en het bedrijfsleven zijn verstrikt in het ergste corruptieschandaal dat het land ooit heeft gekend, waarbij politici miljarden dollars aan steekpenningen hebben opgestreken in ruil voor uitbesteding van lucratieve overheidsopdrachten.
Waslijst aan problemen
De huidige waslijst aan problemen overschaduwt de aanloop naar de eerste Olympische Spelen die in Zuid-Amerika worden gehouden, en werpt de vraag op wie nu echt van de Spelen profiteert. De voorbereiding verloopt chaotisch en de aangeworven bouwbedrijven zijn betrokken bij een enorm corruptieschandaal. Infrastructuurprojecten zoals een nieuwe metrolijn zijn mogelijk niet op tijd volledig operationeel. Het velodroom zal ‘pas’ vlak voor de openingsceremonie volledig gereed zijn. Zwemmers en roeiers moeten de strijd met elkaar aangaan in het vervuilde water van de baai van Guanabara.
Hoewel de enorme overheidsinvesteringen in infrastructuur voor het evenement tot vragen leiden over het al dan niet disproportionele voordeel voor de reeds geprivilegieerde bewoners van enkele stadswijken, bestaat er nauwelijks twijfel over dat de Spelen de stad een ander aanzien zullen geven.
Voortgang
Zo valt niet te ontkennen dat er grote voortgang is geboekt met het openbaar vervoer. Bovendien zal het nieuw aangelegde Olympische Park ertoe bijdragen dat woonwijken, zoals het westelijke stadsdeel Barra da Tijuca, nieuw leven wordt ingeblazen. Belangrijker is evenwel dat de organisatoren, ondanks de talloze problemen waar de Spelen door worden geplaagd, grotendeels in hun bouwmissie zijn geslaagd. Dit is te danken aan wat de Brazilianen ‘jeitinho brasileiro’ noemen, vrij vertaald ‘de Braziliaanse manier om dingen te doen’, wat neerkomt op een volgens hen unieke kwaliteit om problemen in het dagelijks leven creatief op te lossen.
De Olympische Spelen zullen de problemen van het land kortstondig naar de achtergrond verdringen en de Braziliaanse maatschappij een boost geven. Met de Braziliaanse belastingbetaler als begunstiger, niet als begunstigde. Het zal een groot feest worden, maar tegen een erg hoge prijs.
