Hoe kan een belegger zijn risico beperken, isoleren in zijn beleggingsportefeuille en toch een aardig rendement boeken? Als toverwoord wordt vandaag de dag smart beta aangehaald. Het is een topic dat dit jaar bij Inside ETF’s Europe in vele geuren en kleuren wederom doorgelicht moest worden. En dat gebeurde met de nodige verfijndheid. Een terugblik.
Elke belegger loopt risico. Wegvlakken is welhaast onmogelijk. Beperken, ja daar zoekt een leger aan beleggers een oplossing voor in de huidige toch wel onzekere marktomstandigheden. Alles is risico, zo moet oud-voetballer Ruud Gullit hebben gedacht toen hij de stap zette om zich in de beleggingsbusiness te wagen met twee voormalige optiehandelaren.
Een succes werd het niet en het was kortstondig, vertelde hij als keynote speaker tijdens de jaarlijkse conferentie die van 8 tot en met 10 juni andermaal plaatsvond in Hotel Okura in Amsterdam. Gullit brandde zijn vingers aan beleggen via de Duitse hoofdgraadmeter, de DAX. De voetballegende kreeg maar weinig grip op de handel en wandel op de beurs. Hij had moeite om de patronen te zien en te herkennen. Op Exchange Traded Funds (ETF’s) heeft hij al helemaal geen kijk.
Magisch gevoel
De sessie met Gullit mondde dan ook eerder uit in een prachtige inkijk in de magie van het voetballen en doen waar jezelf door betoverd raakt. En daar is ook de brug naar beleggen met ETF’s. De beurshandel gaf hem niet het magische gevoel, zoals dat het geval was toen hij in de voetballerij stapte. ETF’s geven veel beleggers echter wel een magisch gevoel. En daarbinnen kan smart beta op een aanwassend leger van fans rekenen.
Inspelend hierop gaf tijdens Inside ETF’s Europe daarom een mooie verzameling zwaargewichten uit de ETF-industrie hun visies op het steeds populairder wordende fenomeen. “De belangstelling voor smart beta heeft nu wel een heel grote vlucht genomen, voor een deel komt dit ook door de buzz die de beleggingsindustrie hier omheen creëert”, zegt Kirst Kuipers, Head of iShares Benelux bij BlackRock. “Vrijwel elke week worden nieuwe smart beta-fondsen gelanceerd. En het aantal conferenties over smart beta is niet te tellen.”
Alles wat afwijkt van marktgewogen indices valt tegenwoordig onder smart beta. Het betreft een verzamelnaam aan strategieën die ontwikkeld zijn om bepaalde rendementen te genereren, portefeuilles te diversifiëren of specifieke beleggingsposities in te nemen die gewoonweg moeilijk te realiseren zijn met het volgen van op marktkapitalisatie gebaseerde indices.
Schade opvangen
“Smart beta nam in feite een vlucht doordat men op zoek was naar oplossingen om de schade als gevolg van volatiliteit op te vangen”, verduidelijkt Matthieu Guignard, Head of Capital Markets bij Amundi ETF & Indexing. “Een belangrijke drijvende kracht achter smart beta is het verlangen om risico in toom te houden en toch een behoorlijk rendement te boeken.”
Een andere drijfveer is volgens hem de drang om een betere diversificatie te bewerkstelligen, onafhankelijk van de marktomstandigheden, om zodoende tot een betere risico-rendementverhouding te komen. “Risicofactoren kunnen worden gemixt om een evenwichtige beleggingsportefeuille te krijgen”, aldus Guignard.
Kuipers zegt daarover: “Een goede risicomanager kijkt naar zo veel mogelijk verschillende risicomaatstaven waarvan smart beta, gedefinieerd als factor-exposures, er één is.” Maar hij wil wel duidelijk stellen dat er geen ‘beste manier’ is. Smart beta-strategieën kennen in elk geval een ander risicoprofiel dan andere beleggingsvehikels. “Afhankelijk van welk risico de belegger probeert te mitigeren, kan smart beta helpen om het totale portefeuillerisico te verkleinen”, meent Philippe Roset, Head of Benelux bij ETF Securities.
“Hierbij is het van belang dat een belegger rekening houdt met de afwijking als gevolg van de smart beta-strategie. Bij wereldwijde staatsobligaties in een marktgewogen index is bijvoorbeeld zo’n 40% afkomstig uit de Verenigde Staten. Dit betekent dat een belegger voordeel heeft bij een sterkere dollar. Bij onze fundamentele strategie is de weging naar de VS bijvoorbeeld minder dan 20%. Dat brengt ook een ander valutarisico met zich mee.”
Factor-exposures
Als we nog concreter inzoomen, dan ligt de noodzaak van smart beta op meerdere fronten. Bijvoorbeeld op obligatieniveau. “Op ETF-gebied zijn er de laatste jaren veel aandelenvarianten gelanceerd, terwijl marktgewogen indices juist in geval van obligaties niet logisch zijn, omdat je als belegger dan je geld uitleent aan de grootste schuldenaar”, vertelt Roset.
“Bij obligaties leiden marktgewogen indices tot geconcentreerde posities. Dit is een risico als er een aanleiding ontstaat om te verkopen. Dan probeert namelijk de hele markt dezelfde posities verkopen. Een fundamenteel gewogen obligatie-ETF levert betere spreiding op, waardoor de risico-rendementverhouding beter in balans is dan bij marktgewogen obligatie-ETF’s.”
Hoe kan smart beta adequaat in een beleggingsportefeuille worden gealloceerd? Kuipers: “Dat kan op verschillende manieren. Je kunt smart beta-producten gebruiken om een beter resultaat neer te zetten dan traditionele op marktkapitalisatie gebaseerde benchmarks. Maar je kunt ook een portefeuille van factor-exposures opbouwen, in een vaste verhouding of bepaalde factoren een groter gewicht toe kennen.”
Roset bestempelt smart beta vooral nuttig voor een strategische allocatie. “De sector Utilities is bijvoorbeeld hard gestegen als gevolg van de search for yield, maar uiteindelijk kies je voor een minimium volatility-strategie om op langere termijn de volatiliteit van je brede aandelenallocatie te verkleinen. Voor de tactische allocatie naar utilities kun je beter een op die sector gerichte ETF gebruiken.” Ook bij obligaties werkt de fundamentele strategie naar zijn zeggen met name op de lange termijn.
Discours
In het discours over de zin en onzin van smart beta komen beleggers overigens snel terecht in het schemergebied tussen actief en passief. In de optiek van Deborah Fuhr volgt smart beta een rules based-methodologie, maar wordt er in belangrijke mate research gedaan om posities in te kunnen nemen. Fuhr is zo’n beetje de bekendste ETF-researcher en medeoprichter en managing partner van onderzoeksbureau ETFGI. Zij stelt dat daarna actief moet worden gekozen tussen producten om de optimale strategie in te kunnen zetten.
“Er is sprake van een paradox. Er wordt gewerkt met passieve instrumenten, maar een belegger moet meer over de portefeuille heen kijken. Als hij in een bepaald index wil investeren moet hij begrip krijgen van wat de impact zal zijn op de gehele portfolio. Pas dan kan een dergelijke toolbox, wat smart beta eigenlijk is, goed als een verzameling bouwstenen worden gebruikt.”
Of het nou actief of passief is, vindt Guignard van Amundi eigenlijk niet zo interessant. “Smart beta is een weg naar meer innovatieve beleggingsproducten, die van nut zijn. Het gaat om een efficiënt aanvullend instrumentarium om te gebruiken in een beleggingsportefeuille.
“Maar goed, als je kijkt naar hoe wij smart beta hebben ontworpen, dan ligt de focus op passieve producten. Transparant, systematisch en met een heldere indexmethodologie. En die worden dan actief toegepast.” Roset stelt klip en klaar dat smart beta onder passief valt zolang het proces volledig transparant en te repliceren is.
Educatie is cruciaal
Fuhr benadrukt als onderzoeker het belang van educatie. “Investeerders moeten onderwezen worden over de verschillende factoren die worden meegenomen bij smart beta. Wat zijn deze factoren? Hoe werken ze? Waar liggen drempels? Hoe pakken ze uit? En bovenal, op wat voor manier moeten ze in een beleggingsportefeuille worden opgenomen? Dit alles moet onderdeel uitmaken van het selectieproces.”
Het is volgens haar net als met ontbijtgranen. “Er liggen zo veel pakken op de schappen in supermarkten, dat mensen door de bomen het bos niet meer zien. Ze verliezen het overzicht.” Zij ziet dus in elk geval nog een gebrek aan duidelijkheid. Fuhr gelooft wel dat het toepassen van veel factoren nuttig kan zijn, maar waarschuwt dat smart beta niet altijd marktgewogen ETF’s overtroeft.
“Er zijn dagen dat smart beta het niet beter doet, maar academische studies geven wel aan dat het op lange termijn wel zo zou moeten zijn.” Daarnaast moeten de kosten goed in de gaten worden gehouden. Die zijn doorgaans hoger dan reguliere ETF’s. “Maar ze zijn meestal wel lager dan die van actieve fondsen.”
Als lemmingen
Oké, smart beta zit dus duidelijk in de lift. Maar beleggers, hoe gesofistikeerd hun benadering ook mag wezen, kunnen nogal eens lemmingengedrag vertonen. Wat zijn de consequenties als beleggers zich er echt massaal op storten? “De outperformance van smart beta-strategieën kan verdwijnen als iedereen dezelfde strategieën gaat volgen, zoals dat voor elke beleggingsstrategie geldt”, stelt Kuipers.
Roset van ETF Securities valt Fuhr bij door te wijzen op het mogelijke gevaar dat beleggers niet goed doorgronden wat de onderliggende beleggingen van een bepaalde strategie inhouden. “Daarnaast is de beleggingshorizon van beleggers een risico. Smart beta is geschikt voor een strategische allocatie, maar dat betekent ook dat het niet altijd op de korte termijn positief zal uitwerken ten opzichte van marktgewogen indices.”
Beleggen in obligaties van bijvoorbeeld Italië is als gevolg van het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank (ECB) buitenproportioneel beloond. Een fundamentele obligatiestrategie had een lagere weging naar deze landen en liep daardoor een lager risico. “Dit betekent ook dat de fundamentele strategie achteraf gezien minder rendement heeft opgeleverd op Italië dan de marktgewogen indices die volop in Italië belegd waren, omdat het land veel schuld heeft uitstaan”, aldus Roset.
Wachten op de horror
Maar hoe het ook zijn. De toverspreuk die is uitgesproken over beleggersland is nog lang niet uitgewerkt. “Smart beta is here to stay”, voorspelt Kuipers. Een redelijk aantal institutionele beleggers heeft smart beta al geïmplementeerd, in elk geval op aandelengebied. Diverse private banks zijn ook in een vergevorderd stadium. “Ik verwacht dat beleggers steeds vaker zullen nadenken over de keuze tussen smart beta of marktgewogen indices”, luidt de prognose van Roset.
Voor de werkelijke krachtmeting is het in feite wachten op de ultieme horror. “Op obligatiegebied bewijst smart beta zich pas echt als er een schok plaatsvindt in het financiële systeem, zoals in 2000 tijdens de Telecombubbel of in 2008 gedurende de kredietcrisis. Je ziet dat juist de sector die tijdens een bubbel leegloopt, zich maximaal met schuld gefinancierd heeft om de explosieve groei te financieren, waardoor de weging in de marktgewogen index opgelopen is en de negatieve impact op het rendement voor beleggers extra groot is.”
Op zich is er ook niets nieuws onder de zon, vindt Kuipers. “Beleggers hebben altijd al geprobeerd of er naast de traditionele marktgewogen indices betere te ontwikkelen zijn. Hoe groot gaat smart beta worden? Heel moeilijk te zeggen. Dat hangt van het succes van de nieuw ontwikkelde indices af, hoe goed zij het gaan doen in wisselende marktomstandigheden en of beleggers in staat zijn periodes van underperformance van deze indices, die er zeker aankomen, uit te zitten.”
