Het masterplan voor de Amerikaanse economie lekt per ongeluk uit en er gebeurt niets. Hoe komt dat? Op 29 juni werd een computerbestand met de volledige beschrijving van het belangrijkste macro-economische model van de Fed per ongeluk op zijn website gepubliceerd.
Het ging om de exacte specificatie van de 375 vergelijkingen waaruit het model bestaat, de gegevens waarmee deze vergelijkingen worden geschat en ten slotte het programma dat de gebruikte econometrische procedure precies beschrijft.
De Fed kon nauwelijks meer informatie over zijn vlaggenschipmodel hebben gegeven: het FRB/US Model van de Amerikaanse economie. Het FRB/US Model is een omvangrijk model van de Amerikaanse economie met ’optimaliserend gedrag’ van huishoudens en bedrijven alsmede gedetailleerde beschrijvingen van het monetair beleid en de fiscale sector.
Een model zonder geld
Stelt u zich voor dat een toonaangevende Duitse autofabrikant per ongeluk de volledige beschrijving van zijn nieuwste sportwagen publiceert. Dat wil zeggen de technische specificaties, de gegevens die worden gebruikt om de prestaties te testen, evenals het programma dat de tests beschrijft. Dit zou een echt schandaal veroorzaken.
Bij de Fed ligt dat anders, om de eenvoudige reden dat economen geen ingenieurs zijn. In tegenstelling tot die laatsten doen economen zelden wat hun model hen voorschrijft. Economie is een sociale wetenschap waarvan de wetten niet in steen worden gebeiteld. Maar macro-economische modellen blijven wel betrouwbare gidsen om een inzicht te krijgen in de actuele staat van een economie en om conclusies te trekken over de toekomst van die economie.
Het FRB/US Model is ontworpen betrouwbare schattingen te krijgen van de snelheid waarmee de economie de komende kwartalen zal groeien, wat over twee jaar de inflatie zal zijn, enzovoort. Deze gegevens worden gebruikt om het actuele monetair beleid aan te passen, zodat de economie in de toekomst zo soepel mogelijk zou draaien. Een dergelijk model wordt dan ook ontworpen om de beste prognoses van de conjunctuurcyclus te verschaffen in een economie die niet al te ver van een evenwicht verwijderd is.
Het meest verwonderlijk is, dat geen enkele van de 375 vergelijkingen van het model rekening houdt met geld, krediet en een bankenstelsel. Deze drie woorden worden niet eens genoemd. De drie schadelijkste economische crises die de Verenigde Staten sinds 1900 hebben getroffen, vinden echter elk hun oorsprong in de banksector.
Panini-stickers
Die crises waren de Paniek van 1907, die volgde op het faillissement van de Knickerbocker Trust Company, de Grote Depressie van 1929-1932, die volgde op het faillissement van de Credit Anstalt, en meer recent de wereldwijde financiële crisis van 2008, die volgde op het faillissement van Lehman Brothers.
Het goede nieuws is dat Ben Bernanke, de voormalige voorzitter van de Fed en een specialist op het gebied van de Grote Depressie, niet wachtte op een beter model om een onorthodox monetair beleid, zoals Quantitative Easing (QE), te introduceren. Zonder enig historisch precedent van monetaire verruiming en zonder beschikbare theorie was dit een zeer riskant experiment. Bernanke verdient hier erkenning voor: “Het probleem van QE is dat het in de praktijk wel werkt, maar niet in theorie.” Om terug te keren naar ons hoofdonderwerp, macro-economische modellen zijn nuttig maar ze zijn niet de alfa en de omega.
Maar hoe kan het dat een centrale bank een model zonder geld gebruikt? De reden is dat economen geen behoorlijk antwoord kunnen geven op twee vragen : wat is geld eigenlijk en hoe beïnvloedt het de economie? Als we onder geld alle middelen verstaan die worden gebruikt om een transactie af te wikkelen, dan zijn Panini-stickers voor het WK Voetbal ook geld omdat u er uw vrienden een biertje mee kunt kopen.
Dit geldt bij uitbreiding ook voor zeer liquide staatsobligaties met beperkte durationrisico’s van zelfs langer lopende staatsobligaties. In dezelfde geest moet krediet ook in de definitie van geld worden opgenomen, wat effectief het geval is wanneer we spreken over grote monetaire aggregaten, zoals M3.
Geen man overboord
Nog moeilijker te beantwoorden is de vraag hoe geld de economie beïnvloedt. Dit is een theoretische vraag. Momenteel wordt er algemeen van uitgegaan dat geld neutraal is. De neutraliteit van geld is een relatief eenvoudig concept dat in alle klassieke modellen is ingebed. Wanneer de geldvoorraad verdubbelt, zullen uiteindelijk ook de prijzen verdubbelen, waardoor de koopkracht aan het eind van de rit dezelfde blijft.
Met andere woorden, geld is neutraal omdat het geen waarde creëert, de groei niet stimuleert en de werkloosheid niet verandert. Uiteindelijk zal er dubbel zoveel geld zijn en zullen alle prijzen verdubbeld zijn. Niets zal echt veranderd zijn. Geld is neutraal.
Het FRB/US Model is nu publiek bekend en de markt heeft niet op het lek gereageerd. Betekent dit dat de financiële actoren totaal niet geïnteresseerd zijn? Zeker niet. Het betekent gewoon dat leden van het beleidscomité van de Amerikaanse centrale bank. zich niet baseren op een enkel model maar op vele modellen, omdat ze zich bewust zijn van de beperkingen van een model.
Bovendien baseren ze hun beslissingen ook op hun eigen ervaring. Dat is de reden waarom de analyse van conjunctuurcycli en toekomstige ontwikkelingen sinds het lek niet minder boeiend is geworden. We verwachten nog steeds dat de Fed de rente in september zal verhogen.
