Duurzaam beleggen kent een heel scala aan facetten. Impact investing is één daarvan. Het is een variant die een tijd lang onterecht met het imago worstelde dat het slechts een activiteit zou zijn voor filantropen en overheden. Maar vergis u niet. Impact investing is er niet voor de knuffelaars onder beleggers. Het betreft een markt die veel ruimte biedt voor groei.
Duurzaam beleggen is nog steeds een vrij breed fenomeen. Er zijn verschillende benaderingen in zwang, ook al zijn de zogenoemde ESG-criteria (maatstaven gebaseerd op Environmental, Social en Governance) bij plenty beleggers intussen een integraal onderdeel van het beleggingsproces geworden. Desalniettemin is er nog steeds sprake van een brede waaier. Bot gezegd kan het zo zijn dat duurzaam beleggen voor de ene belegger het uitsluiten van wapenproducenten uit een aandelenportefeuille kan betekenen, terwijl het voor een ander een belegging in werknemersvriendelijke ondernemingen kan omhelzen.
Het idee achter impact investing is volgens Paul Smeets en Jeroen Derwall dat je met je investering duidelijk een verschil wilt maken op het maatschappelijke vlak. Beiden zijn Assistant Professors of Finance bij de Universiteit Maastricht en mede verbonden aan het European Centre for Corporate Engagement (ECCE). “Impactbeleggingen combineren financieel rendement met sociaal rendement, en hierbij staat centraal dat sociaal rendement meetbaar wordt gemaakt”, ontvouwt Smeets. “Dat is een groot verschil met andere vormen van duurzaam beleggen waarbij meetbaarheid lastig is.”
Maatschappelijke taak
Regelmatig wordt zo bij impact investments gebruik gemaakt van onderzoek om de maatschappelijke impact van een investering duidelijker te kunnen aantonen. Bovendien is het zo dat geld vaak voor een langere termijn wordt weggezet. Het gaat dan om grote bedragen, en is dus vooral aantrekkelijk voor vermogende partijen.
Een ander verschil met de brede stroom van duurzaam beleggen is dat er daar toch wel sprake is van een lange trackrecord en dat inzake de reguliere vormen van duurzaam beleggen onderwijl een hele stoet aan belangwekkende onderzoeksresultaten bekend zijn op het gebied van de invloed op risicogewogen rendementen.
In de praktijk van alledag is impact investing voor Marie-Geneviève Loys-Carreiras, Social Impact Investment Analyst bij BNP Paribas Investment Partners, vooral een investering in niet-beursgenoteerde ondernemingen die als doel hebben om een maatschappelijk probleem aan te pakken. Daardoor kunnen de omstandigheden voor bijvoorbeeld minder kansrijke mensen, werklozen, ouderen of mensen met een handicap verbeteren.
“De maatschappelijke taak prevaleert boven de economische missie. Andere vormen van duurzaam beleggen zoals Socially Responsible Investing (SRI) richten zich voornamelijk op grotere, beursgenoteerde ondernemingen, die winst als prioriteit hebben en zich meestal niet richten op een speciale klantendoelgroep.”
Ophélie Mortier, ESG/SRI-strateeg bij DegroofPetercam Asset Management, drukt het als volgt uit: “Het is moeilijker om in het beleggingsuniversum de positieve impact van SRI en ESG aan te tonen door middel van screenings, ook al komen daarbij zeer zeker ook de effecten aan het oppervlak.” Maar zij benadrukt dat een belegger zich moet realiseren dat hij bij impactbeleggen niet hoeft te rekenen op een denderend rendement op zijn investering.
Het gebrek aan liquiditeit en diversificatie, zoals bij alle niet-beursgenoteerde beleggingsvormen, kunnen door beleggers als nadeel worden ervaren. “De investering rendeert zelden in de eerste jaren.” Toch zie je dat telkens meer beleggers bereid zijn om met impactbeleggen te beginnen, juist omdat ze iets goeds willen doen.
Doeltreffender
Laten we wat dieper duiken in die aantrekkingskracht die maar groeit en groeit. Waarom is impact investments zo aantrekkelijk voor beleggers? Volgens Smeets is het mooie van impact investing dat het zich ergens bevindt tussen enerzijds een donatie en anderzijds een investering. “Je ziet dat investeerders een lager rendement verwachten op een impactbelegging dan een vergelijkbare investering, terwijl ze ook een hoger risico verwachten. Maar de sociale motieven spelen de hoofdrol.”
Als hij beleggers spreekt, dan komt naar voren dat ze een impact investment doeltreffender vinden dan een donatie. Het doel van een impactbelegging is om bijvoorbeeld vooral in de opstartfase een onderneming met een expliciet sociaal doel te financieren, maar ook om een vergoeding voor deze financiering te ontvangen. Deze vergoeding is iets lager dan de vergoeding die bijvoorbeeld een reguliere bank zou vragen, hetgeen voortvloeit uit de prioriteit die wordt toegekend aan het sociale rendement.
“Het streven is dat de onderneming uiteindelijk op zichzelf kan staan. In de ogen van beleggers is dit verschillend van zowel pure filantropie als van een duurzame aandelenbelegging.” Daarom vindt Smeets dat impactbeleggen zich dus duidelijk kan onderscheiden van andere beleggingsvormen.
Loys-Carreiras ziet dat impact investing bezig is aan een opmars als een must-have strategie voor die beleggers die de sociale en milieueffecten van hun investeringen inzichtelijk willen maken door te investeren in bedrijven die zoeken naar oplossingen voor problemen op deze terreinen. In het merendeel van de gevallen varieert dat van investeringen in microstructuren tot kleine, niet-beursgenoteerde bedrijven.
“Als BNP Paribas Investment Partners willen wij, geholpen door onze opgedane ervaring in Frankrijk, onze expertise in deze gebieden verder ontwikkelen. In de afgelopen twaalf jaar hebben we een range van impactfondsen voor zowel particuliere als institutionele beleggers ontwikkeld die beleggen in niet-beursgenoteerde ondernemingen met een focus op sociale integratie, werkgelegenheid, sociale en intergenerationele huisvesting, microfinanciering en milieu.” Een indicatie: op 30 juni 2016 had BNP Paribas Investment Partners voor 57 miljoen euro belegd in twintig sociale ondernemingen. Bovendien is er voor 9 miljoen euro belegd in een fonds gericht op micro finance dat belegt in opkomende landen.
Sterkste stijging
Mortier stelt dat data aantonen dat impact investing de sterkste stijging doormaakt in beleggingsland, ook al gebeurt dat vanaf een laag niveau. “Voor de beleggingsindustrie is het extra belangrijk. Enerzijds omdat deze vorm van beleggen een belangrijke financieringsbron kan blijken voor bepaalde projecten die sociale uitdagingen de baas willen worden en omdat andere bronnen uitdrogen. Er is een groeiende behoefte om tot een betere financieringsdiversificatie te komen.”
Ten tweede groeit de behoefte van beleggers om in toenemende mate de materiële impact van beleggingen op het gebied van SRI en ESG in kaart te krijgen, dus op het gebied van milieu, maatschappelijke verantwoordelijkheid en goed ondernemingsbestuur.
Derwall komt met nog een extra beweegreden voor de beleggingsindustrie om in impact investing te stappen. “Het meten van het duurzaamheidsprofiel van een portefeuille wordt steeds belangrijker voor institutionele beleggers. Juist het feit dat impact meetbaar wordt gemaakt, is vanuit het sociale oogpunt interessant voor grote pensioenfondsen, die steeds meer bezig zijn om de impact van hun beleggingen te meten.”
Deels is dit om de achterban te kunnen aantonen dat hun duurzame beleggingen maatschappelijk rendement opleveren, maar in principe kan impactbeleggen ook een financieel motief kennen. Er hebben in de loop der tijd verschillende varianten van impact investing de revue gepasseerd, waarbij in sommige gevallen het sociale rendement van de investering voorop staat (impact first) en in andere gevallen het financieel rendement het primaat heeft (finance first) en waarbij zoveel mogelijk maatschappelijke impact wordt nagestreefd.
Vaak wordt impact investment gekoppeld aan private equity, maar een bredere definitie van impact investing omhelst wat Derwall betreft zelfs het beleggen in bepaalde green bonds, die zowaar sommige grote ondernemingen (zoals Apple) uitgeven om projecten met een specifiek duurzaam doel te financieren.
Een brug slaan
Wat zijn goede mogelijkheden op het gebied van effecten om in te beleggen? “Impact investing slaat een brug tussen overheid, particulieren en banken”, reageert Smeets. “Overheden geven steeds minder uit aan ontwikkeling en de vraag naar geld vanuit de investeerder neemt toe. Impact investing is een mooi voorbeeld van een overbruggende oplossing waarbij wordt samengewerkt. Zo zijn er social impact bonds waarbij overheid en private partijen samen betrokken kunnen zijn.”
Loys-Carreiras van BNP Paribas Investment Partners ziet dit segment van de markt snel groeien, met name door de vraag van retailklanten die hun belegging niet alleen financieel willen zien renderen maar ook sociaal in de zin van een positieve invloed op het gebied van solidariteit. Daarnaast zijn institutionele beleggers in toenemende mate geïnteresseerd in impactbeleggen vanwege de impact op de reële economie en de lokale economische ontwikkeling.
“De verscheidenheid van de activiteiten van impact investing, variërend van sociale huisvesting en schepping van werkgelegenheid tot zorg voor ouderen of mensen met een handicap, en de combinatie met proximity, waarbij de effecten lokaal zichtbaar zijn, maken dit model van beleggen aantrekkelijk.” Momenteel ziet Frédéric Samama, plaatsvervangend wereldwijd hoofd Institutionele Beleggers en Pensioenfondsen bij Amundi Asset Management, een aanzienlijke kans voor impactbeleggen in zogenaamd groene financiering vanwege het grote belang en de financiële implicaties van de energietransitie.
“Het eind 2015 in Parijs overeengekomen COP21-akkoord en de daaruit voortvloeiende Intended Nationally Determined Contributions (INDC’s) voorzien in het optimale kader voor de ontwikkeling van impactbeleggen. Landen die de overstap willen maken naar een koolstofarme economie en hun reductiedoelen willen halen, zullen waarschijnlijk wettelijke maatregelen treffen ter bevordering van deze ontwikkeling.”
